Κυριακή 22 Απριλίου 2012
Παρασκευή 20 Απριλίου 2012
Πέμπτη 19 Απριλίου 2012
Δευτέρα 2 Απριλίου 2012
Φονταμενταλισμός
Θεολογικό ρεύμα του αμερικανικού προτεσταντισμού, εχθρικό απέναντι στην επιστήμη, που στοχεύει στην επιστροφή στις εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις (Μ. Τριανταφυλλίδης).Γενικότερα, η τάση φανατικής προσήλωσης σε θρησκευτικές, πολιτικές και άλλες αρχές: μουσουλμανικός, ισλαμικός φονταμενταλισμός. Η λέξη αποτελεί μεταφορά στην ελληνική του γαλλικού fondamentalisme και του αγγλικού fundamentalism, λέξεις που ετυμολογούνται από το λατινικό fundamentum (= θεμέλιο).
Μεσσιανισμός
Η λέξη εμφανίζεται στα τέλη του 19ου αι. και αποτελεί μεταφορά στην ελληνική του γαλλικού messianisme (-isme = -ισμός), που σχηματίστηκε από την ελληνιστική λέξη Μεσσίας (< εβρ. masiah = χρισμένος με λάδι). Η πίστη στην ύπαρξη ή στη μελλοντική παρουσία ενός «μεσσία» - Υπερανθρώπου, ενός σωτήρα σε θρησκευτικό και κατ’ επέκταση σε εθνικό, πολιτικό ή κοινωνικό επίπεδο, δηλ. σ’ ένα πρόσωπο με εξαιρετικές ικανότητες (= «χαρισματικό ηγέτη»), το οποίο, όπως πιστεύεται, θα λυτρώσει το λαό ή το έθνος από τα προβλήματά του. Ο μεσσιανισμός δεν περιορίζεται στη θρησκεία. Διαποτίζει ως αντίληψη και ως προσδοκία (= μεσσιανική νοοτροπία, μοιρολατρική τάση) τον πολιτικό και κοινωνικό βίο κάποιων λαών, κατεξοχήν της Ανατολής, η ζωή (κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική) των οποίων παρουσιάζεται συχνά τραγικά υποδεέστερη. Δημιουργεί άτομα ανασφαλή και ψυχολογικά εξαρτημένα, άβουλα, πειθήνια όντα - δηλ. «υπηκόους» και όχι «ενεργούς πολίτες» - ευνοεί την επικράτηση αυταρχικών – ολοκληρωτικών καθεστώτων, αδρανοποιεί τη σκέψη και την κριτική στάση και, κατ’ αυτό τον τρόπο, υποβιβάζει την αξία και αυτονομία του ανθρώπου ως ελεύθερου και αυτεξούσιου όντος.
Κομφορμισμός
Η τάση του ατόμου να προσαρμόζεται στις αντιλήψεις και τις συνήθειες της κοινωνίας στην οποία ανήκει – ακόμη κι αν δεν τον εκφράζουν. Μεταφορά του γαλλικού conformisme < ρ. conformer (= διαμορφώνω) < λατ. conformo (< cum + forma = μορφή).
1-5
Η φυσιογνωμία τον δασκάλου
[ … … ] Ποια ακριβώς είναι, μέσα στο χαρακτηρολογικό πίνακα, η ιδιομορφία του δασκάλου; Πολλά γνωρίσματα της έχουν επισημάνει όσοι έχουν συστηματικά μελετήσει το θέμα. Θα περιοριστώ σε τρία, τα κατά τη γνώμη μου, σπουδαιότερα.
1. Στόφα δασκάλου έχει εκείνος που παραμένοντας ενήλικος μπορεί να γίνεται παιδί – και κάθε χρόνο, με τα νέα παιδιά που έρχονται στα χέρια του, να γίνεται ένα νέο παιδί. [ … … ] Ο δάσκαλος λοιπόν πρέπει ακριβώς να καταλαβαίνει, να μιλεί αυτή τη γλώσσα, για να συνεννοείται με τους νέους, για να μπορεί να έρχεται πολύ κοντά τους και να τους παραστέκεται στις δυσκολίες που θα βρουν πορευόμενοι την (ανώμαλη και επικίνδυνη) οδό της ζωής. Όσοι βλέπουν με σκεπτικισμό τούτο το "πλησίασμα" και κάποτε ανησυχούν για τις συνέπειές του, θα αναθεωρήσουν τη στάση τους άμα σκεφτούν ότι, εάν δεν πάμε κοντά στο παιδί, δε θα το φέρουμε ποτέ κοντά μας, και όσο μακριά του στεκόμαστε, τόσο και εκείνο θα σταθεί πιο μακριά από μας. Με αυτό το πρίσμα θεωρούμενο το έργο τον δασκάλου είναι σήμερα πολύ πιο δύσκολο από όσο ήταν στις άλλες εποχές. Γιατί με τον ιλιγγιώδη ρυθμό που εξελίσσονται σήμερα οι κοινωνίες μας, η απόσταση (όχι χρόνου, αλλά αντιλήψεων και διαθέσεων "νοοτροπίας"), που χωρίζει τη μια γενεά από την άλλη έχει γίνει εκπληκτικά μεγάλη. Ο κόσμος δεν είναι πια ο δικός τους και για να μετατεθεί κανείς στη δική τους "πραγματικότητα", όπως μόνο ο αληθινός δάσκαλος μπορεί να το κάνει, είναι σωστός άθλος. Ποτέ δεν ήταν το παιδευτικό λειτούργημα τόσο δύσκολο όσο σήμερα.
2. Το δεύτερο που ζητούμε από το δάσκαλο είναι: στις σχέσεις του με το μαθητή σ’ ένα στόχο να βλέπει πάντοτε σταθερά -πώς να αχρηστέψει τον εαυτό του. [ … … ] Επιτυχημένος είναι εκείνος ο δάσκαλος που έκανε με το έργο του τόσο ώριμο το μαθητή του, ώστε εκείνος να μην τον χρειάζεται πια. Αυτό είναι το μεγάλο κατόρθωμα, ο θρίαμβος του δασκάλου: να κάνει το νέο άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό αυθύπαρκτο και ανεξάρτητο -στον τρόπο που μεθοδεύει τις παρατηρήσεις και τις σκέψεις του, που κάνει τις εκτιμήσεις του, που καταρτίζει το πρόγραμμα δράσης του, που βλέπει και σημασιολογεί τον κόσμο και τη ζωή – ώστε να μην έχει πλέον ανάγκη τη χειραγώγηση κανενός άλλου, ούτε φυσικά του δασκάλου του. Πώς γίνεται αυτός όμως ο διανοητικός και ηθικός απογαλακτισμός; Πρώτα πρέπει να τον θελήσει και να τον επιδιώξει ο δάσκαλος, πράγμα πολύ σπάνιο, άμα συλλογιστεί κανείς πόσο εγωιστής και ματαιόδοξος, δεσποτικός και αδιάλλακτος, γίνεται ο άνθρωπος, όταν συμπεριφέρεται προς τους άλλους από "θέσιν ισχύος". Και έπειτα πρέπει να μπορεί να τον επιτύχει, γιατί πολύ λίγοι είναι ικανοί για ένα τέτοιο λεπτό και δύσκολο έργο. Κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα δασκάλου από αυτή την άποψη θα παραμείνει ο αρχαίος Σωκράτης (όπως τον παρουσιάζουν τα κείμενα των μαθητών του, του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα). Αυτός – έλεγε στους νέους που του ζητούσαν τα φώτα του - δεν ξέρει τίποτα και όπως η μητέρα του, η Φαιναρέτη η μαμή, ξεγεννούσε τις επίτοκες μητέρες, δεν γεννούσε τα παιδιά που έφερνε στον κόσμο, το μόνο που μπορούσε και εκείνος να τους προσφέρει, είναι να τους παρασταθεί στον πνευματικό τοκετό, για να γεννήσουν υγιείς ιδέες, όχι ανάπηρα πλάσματα. Η "μαιευτική" λοιπόν είναι η μέθοδος και η τέχνη τον αληθινού δασκάλου. Με αυτήν ό,τι μαθαίνει ο νέος είναι δική του, κατάσταση, όχι ξένη εισφορά. Κάτι περισσότερο: με αυτή μαθαίνει το "πώς να μαθαίνει", μόνος και αυτοδύναμος. Το πώς επομένως θα πάψει να χρειάζεται το δάσκαλο.
3. Άφησα τελευταία την κύρια ιδιότητα (ορθότερα: την πρώτη αρετή) του δασκάλου: την αγάπη του στο παιδί.
[ … … ] Είναι απίστευτο με πόση αγάπη (ανιδιοτελή, θερμή, αφειδώλευτη) αφοσιώνεται ο αληθινός δάσκαλος στους μαθητές του. Το παιδί που του εμπιστεύτηκαν να διδάξει, γίνεται ο άξονας της ζωής του, αυτό της δίνει το περιεχόμενο και το νόημά της. Έχουμε και στο κεφάλαιο τούτο της ψυχολογίας του δασκάλου ένα κλασικό και απαράμιλλο υπόδειγμα: την άγια μορφή του Pestalozzi[1] σε ένα ατελείωτο έργο του ("ο άρρωστος Pestalozzi προς το υγιές Κοινόν", 1812) εξομολογείται: «Όταν μέσα στη συναίσθηση της μεγάλης καταστροφής, μέσα στην πιο μεγάλη αγανάκτησή μου για όσα με περιτριγύριζαν, έβρισκα ένα παιδί στο δρόμο και το ‘βαζα κοντά στο στήθος μου και το μάτι του εσωτερικού του ουρανού μόλις έστω άγγιζε το σκληρό μου βλέμμα, τότε χαμογελούσε αμέσως το μάτι μου όπως το μάτι τον παιδιού και ξεχνούσα ουρανό και γη, ξεχνούσα ακόμη – θα ‘λεγα – και του Θεού και των ανθρώπων τη δικαιοσύνη και ζούσα μέσα στη μακαριότητα της ανθρώπινης φύσης και της αγίας αθωότητάς της, έτσι καθώς χαιρόμουν κυριολεκτικά, ή μάλλον ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί που κρατούσα πάνω στο στήθος μου. Ξαναχαιρόμουν τότε πάλι με βαθιά συγκίνηση για την ύπαρξη μου με την άγια χαρά που έβαζε μέσα στην ερημωμένη μου ψυχή η ύπαρξη τον παιδιού που καθόταν πάνω μου». Ας προσέξουμε σ’ αυτήν τη θαυμάσια σελίδα τη φράση του μεγάλου Ελβετού: "Ξανάβρισκα τον εαυτό μου μέσα στο παιδί". Με την αγάπη που διεγείρει ανεξάντλητα την παιδαγωγική ακτινοβολία, ο αληθινός δάσκαλος ξαναβρίσκει τον εαυτό τον μέσα στο παιδί.
Ε. Π. Παπανούτσος, "Οι δρόμοι της ζωής".
Ασκήσεις :
1. Με βάση τους πλαγιότιτλους να συνθέσετε την περίληψη τον κειμένου (100 – 120 λέξεις).
(μονάδες 25)
2. Να αναπτύξετε σε κείμενο έκτασης δύο παραγράφων την άποψη του συγγραφέα: «επιτυχημένος είναι ο δάσκαλος που έκανε με το έργο του, τόσο ώριμο το μαθητή του, ώστε εκείνος να μην τον χρειάζεται πια».
Αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων *Χαρακτηρίζουν τις προηγμένες τις προηγμένες χώρες και την Ελλάδα
Υπερπληθυσμός
Ο πληθυσμός σφύζει από νεότητα *Χαρακτηρίζουν τις καθυστερημένες χώρες
Αίτια του προβλήματος
Η σύγχρονη οικογένεια αρκείται σε ένα –δυο παιδιά
Η αύξηση των διαζυγίων
Η απαλλαγή από θρησκευτικές προκαταλήψεις-αντισύλληψη
Ο οικογενειακός προϋπολογισμός
Η νομιμοποίηση των αμβλώσεων
Το υψηλό κόστος της ανατροφής των παιδιών
Η μη ουσιαστική οικονομική ενίσχυση των πολύτεκνων οικογενειών
Τα σύγχρονα ζευγάρια αποφεύγουν τις ευθύνες ανατροφής των παιδιών
Λειτουργεί ανασταλτικά η στροφή στις απολαύσεις της ζωής.Η σύγχρονη γυναίκα είναι πολυάσχολη επαγγελματικά και κουράζεται.
Τρόποι αντιμετώπισης
Ενημέρωση για τις επιπτώσεις της υπογεννητικότητας
Να προστατευθεί η μητρότητα
Χορήγηση ειδικής γονικής άδειας.
Κοινωνική μέριμνα για τις πολύτεκνες οικογένειες
Ιδρυση επαρκούς αριθμού βρεφονηπιακών σταθμών
Να τονωθεί ο θεσμός της οικογένειας\
Προσδιορισμός εννοιών
Με τον όρο επιθετικότητα προσδιορίζουμε την έκφραση εχθρικής διάθεσης
προς το περιβάλλον μας. Συχνά, η διάθεση αυτή μορφοποιείται σε βία,
εγκληματικότητα, ανομία.
Με τον όρο βία εννοούμε κάθε εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς.
Συνίσταται στη χρήση δύναμης για την καταναγκαστική επιβολή σε άλλους.
Με τον όρο εγκληματικότητα προσδιορίζουμε την τάση για διάπραξη
εγκλήματος. Ως νομικός όρος έγκλημα νοείται κάθε πράξη που συνιστά
εκούσια παράβαση γραπτού νόμου και για την οποία προβλέπεται ποινή από
τον ποινικό κώδικα.
Με τον όρο τρομοκρατία δηλώνουμε τη συστηματική χρήση βίας εκ μέρους
ομάδων, οργανώσεων, μειονοτήτων ακόμα και στρατών ή μυστικών
υπηρεσιών με στόχο να εκφοβίσουν λαούς, κυβερνήσεις ή πολιτικούς
αντιπάλους προκειμένου να πετύχουν τους πολιτικούς τους στόχους.
Μιχαηλίδης Μ., Νταουλτζής Γ., Οικονόμου Π., Πανουτσοπούλου Π. Ραβδά Αν., Τσουκαντάς Αριστομένης
- 41 -
Εγκληματικότητα
α. Οι κοινωνικοί λόγοι που οδηγούν στο έγκλημα:
Η κρίση του θεσμού της οικογένειας: οι γονείς υπερεργάζονται => μειώνεται ο
χρόνος συμβίωσης και επικοινωνίας των μελών=> ελλιπής γονεϊκή φροντίδα
και αγωγή και μακροπρόθεσμα στρεβλή ή ανεπαρκής κοινωνικοποίηση των
παιδιών => μένουν έκθετα στις διαβρωτικές κοινωνικές επιδράσεις. Επιπλέον,
οι διαλυμένες οικογένειες, η ενδοοικογενειακή βία, ακόμη και ο
υπερπροστατευτισμός ευθύνονται για την αναπαραγωγή φαινομένων βίας.
Η διαρκής ιδεολογική προβολή της βίας ως μέσου επίλυσης των ανθρωπίνων
διαφορών: Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, ο κινηματογράφος και τα
ηλεκτρονικά παιχνίδια ηρωοποιούν την αντικοινωνική συμπεριφορά και
εξοικειώνουν κυρίως τα άτομα νεαρής ηλικίας με βίαιες συμπεριφορές.
Η επικράτηση μιας κυρίαρχης ιδεολογίας ευνοεί την υλιστική αντίληψη ζωής,
καθώς προβάλλεται το «έχειν» και όχι το «είναι», ενώ παράλληλα το όραμα
για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό γίνεται το βασικό πρόταγμα των
κοινωνιών. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύσσονται σχέσεις ακραίου
ανταγωνισμού και αποθεώνονται το δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και ο
«νόμος του ισχυρού».
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής στις μεγαλουπόλεις: Η αποξένωση, η ανωνυμία
και ο εγκλωβισμός στις γκρίζες τσιμεντουπόλεις εντείνουν την αντικοινωνική
συμπεριφορά, δυσχεραίνουν τον κοινωνικό και ποινικό έλεγχο,
ενδυναμώνουν τα αισθήματα ατομικισμού και αμβλύνουν την κοινωνική
συνείδηση.
Η έξαρση του φαινομένου της περιθωριοποίησης: Οι κοινωνικά
αποκλεισμένοι (όπως για παράδειγμα οι χρόνια άνεργοι, οι μετανάστες και
άλλοι) βιώνουν το έντονο χάσμα φτωχών και πλούσιων, αισθάνονται
αδικημένοι και, συχνά, χρησιμοποιούν ως μηχανισμό άμυνας, την καταφυγή,
σε περιθωριακές ομάδες με αντικοινωνική συμπεριφορά.
Η ένταξη των νέων σε παραβατικές ομάδες: Η ομάδα δίνει στα μέλη της μια
ταυτότητα, την αίσθηση αλληλοβοήθειας, της σιγουριάς και της αναγνώρισης
ότι ανήκουν κάπου -στοιχεία σημαντικά όταν αυτά απουσιάζουν από το
οικογενειακό, το σχολικό, το ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον.
_ιδακτικό Υλικό για τους Θεματικούς Κύκλους της Γ’ Λυκείου
42
β. Οι επιπτώσεις για τα άτομα αλλά και για το κοινωνικό σύνολο:
Το άτομο που εμπλέκεται σε παραβατικές ομάδες και συμπεριφορές
_ βιώνει, τις περισσότερες φορές, την περιθωριοποίηση και μια ζωή δίχως
αύριο, προοπτική και όνειρα
_ αποκτά μιαν αρνητική στάση απέναντι στα κοινωνικά δρώμενα
_ αρκετές φορές χάνει την αυτοεκτίμησή του
_ αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της σωματικής ακεραιότητας
_ σε περίπτωση αποκάλυψης και τιμωρίας της έκνομης συμπεριφοράς
ελλοχεύει ο κίνδυνος για διώξεις, ο εγκλεισμός σε σωφρονιστικά ιδρύματα
και ο κοινωνικός στιγματισμός ελλοχεύουν
Για το κοινωνικό σύνολο, οι συνέπειες των φαινομένων βίας είναι ευρύτερες,
καθώς σταδιακά
_ εδραιώνεται ένα κλίμα φόβου, ανασφάλειας, καχυποψίας και
εσωστρέφειας, που οδηγεί σε
_ απώλεια εμπιστοσύνης απέναντι στο συνάνθρωπο αλλά και στο κράτος,
στοιχεία διαλυτικά για την κοινωνική συνοχή
Μιχαηλίδης Μ., Νταουλτζής Γ., Οικονόμου Π., Πανουτσοπούλου Π. Ραβδά Αν., Τσουκαντάς Αριστομένης
- 43 -
γ. Παράγοντες που λειτουργούν ανασταλτικά στη βία
η οικογένεια:
_ εφόσον συμπαρίσταται στις καθημερινές ανησυχίες του νέου, τού ενισχύει
την αυτοπεποίθηση και του μαθαίνει να αυτοκυριαρχείται
_ βασικός στόχος της οικογένειας θεωρείται η ενδυνάμωση του χαρακτήρα
του νέου με αντιστάσεις, αξίες, αρχές και υπευθυνότητα, ώστε να μην
καταφεύγει στη λύση της παραβατικότητας
το σχολείο:
_ εκπαίδευση με ανθρωπιστικό χαρακτήρα που «οπλίζει» το νέο με
ανάλογες αρχές
_ ομαλή κοινωνικοποίηση
_ (αυτο)πειθαρχία
οι πνευματικοί άνθρωποι:
_ με το λόγο τους ευαισθητοποιούν και καταγγέλλουν
_ με τη στάση τους λειτουργούν ως πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς
τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης οφείλουν:
_ να θεσπίσουν μορφές αυτοελέγχου, τηρώντας τον τυπικό και άτυπο
κώδικα δεοντολογίας
_ να περιορίσουν τις εκπομπές που προβάλλουν βίαιες σκηνές σε ώρες
υψηλής θεαματικότητας
_ να μην εκμεταλλεύονται τη βία ως μέσο προσέλκυσης των θεατών
η πολιτεία οφείλει:
_ να εφαρμόζει τη νομοθεσία
_ να επιβάλλει ποινές με πνεύμα ισοτιμίας
_ να συνδυάζει την επιείκεια με τη αυστηρότητα
_ να βελτιώσει το σωφρονιστικό σύστημα
_ να δημιουργήσει χώρους εκτόνωσης και πολιτιστικής υποδομής, ώστε οι
νέοι, κυρίως, άνθρωποι να έχουν δυνατότητες εποικοδομητικής
αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου τους και να μη βρίσκουν καταφύγιο σε
παραβατικές ομάδες και δράσεις
_ να αντιμετωπίσει τα κοινωνικά φαινόμενα και τα οικονομικά
προβλήματα, που γεννούν τη βία και την εγκληματικότητα
__
Σάββατο 31 Μαρτίου 2012
Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν : ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα.
Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία έκρινε πως η προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή την υψηλή διάκριση. Θέλησε να τιμήσει τη γλώσσα μου, και να - εκφράζω τώρα τις ευχαριστίες μου σε ξένη γλώσσα. Σας παρακαλώ να μου δώσετε τη συγγνώμη που ζητώ πρώτα-πρώτα από τον εαυτό μου.
Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που μας χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή.
Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά• κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο, πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. Ο ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμα πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: "Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα" λέει ο Ηράκλειτος, "ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν".1
Συλλογίζομαι πως δεν αποκλείεται ολωσδιόλου να ωφεληθεί ένας σύγχρονος επιστήμων, αν στοχαστεί τούτο το απόφθεγμα του Ίωνα φιλοσόφου. Όσο για μένα συγκινούμαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας και του φυσικού κόσμου. Και ένας από τους διδασκάλους μου (εννοεί τον Μακρυγιάννη), των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: "...θα χαθούμε γιατί αδικήσαμε..." Αυτός ο άνθρωπος ήταν αγράμματος• είχε μάθει να γράφει στα τριανταπέντε χρόνια της ηλικίας του. Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας, η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι για μένα σημαντικό το γεγονός ότι η Σουηδία θέλησε να τιμήσει και τούτη την ποίηση και όλη την ποίηση γενικά, ακόμη και όταν αναβρύζει ανάμεσα σ’ ένα λαό περιορισμένο. Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα, και τι θα γινόμασταν αν η πνοή μας λιγόστευε; Είναι μια πράξη εμπιστοσύνης κι ένας Θεός το ξέρει αν τα δεινά μας δεν τα χρωστάμε στη στέρηση εμπιστοσύνης.
Παρατήρησαν, τον περασμένο χρόνο γύρω από τούτο το τραπέζι, την πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις ανακαλύψεις της σύγχρονης επιστήμης και στη λογοτεχνία• παρατήρησαν πως ανάμεσα σ’ ένα αρχαίο ελληνικό δράμα και ένα σημερινό, η διαφορά είναι λίγη. Ναι, η συμπεριφορά του ανθρώπου δε μοιάζει να έχει αλλάξει βασικά. Και πρέπει να προσθέσω πως νιώθει πάντα την ανάγκη ν’ ακούσει τούτη την ανθρώπινη φωνή που ονομάζουμε ποίηση. Αυτή τη φωνή που κινδυνεύει να σβήσει κάθε στιγμή από στέρηση αγάπης και ολοένα ξαναγεννιέται. Κυνηγημένη, ξέρει πού να βρει καταφύγιο• απαρνημένη, έχει το ένστικτο να πάει να ριζώσει στους πιο απροσδόκητους τόπους. Γι’ αυτή δεν υπάρχουν μεγάλα και μικρά μέρη του κόσμου. Το βασίλειό της είναι στις καρδιές όλων των ανθρώπων της γης. Έχει τη χάρη να αποφεύγει πάντα τη συνήθεια, αυτή τη βιομηχανία. Χρωστώ την ευγνωμοσύνη μου στη Σουηδική Ακαδημία που ένιωσε αυτά τα πράγματα• που ένιωσε πως οι γλώσσες, οι λεγόμενες περιορισμένης χρήσης, δεν πρέπει να καταντούν φράχτες όπου πνίγεται ο παλμός της ανθρώπινης καρδιάς• που έγινε ένας Άρειος Πάγος ικανός :
να κρίνει με αλήθεια επίσημη την άδικη μοίρα της ζωής,
για να θυμηθώ τον Σέλεϋ, τον εμπνευστή, καθώς μας λένε, του Αλφρέδου Νόμπελ, αυτού του ανθρώπου που μπόρεσε να εξαγοράσει την αναπόφευκτη βία με τη μεγαλοσύνη της καρδιάς του.
Σ’ αυτόν τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου κι αν βρίσκεται.
Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν : ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα.
1 ( = ο ήλιος δεν μπορεί να αλλάξει τη φυσική τροχιά του. Διαφορετικά, οι Ερινύες, οι βοηθοί της θεάς Δίκης, θα τον βρούν και θα τον επαναφέρουν στην τροχιά του.)
Δευτέρα 23 Μαΐου 2011
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ
Κλιμακούμενη δυσκολία παρουσίαζαν και φέτος τα θέματα των λατινικών,
με τη διαφορά ότι σε σύγκριση με τις προηγούμενες χρονιές ήταν κάπως πιο απαιτητικά στο κομμάτι
του συντακτικού.
Μάλιστα, για πρώτη φορά εξετάστηκε η σύμπτυξη δευτερεύουσας πρότασης σε μετοχή,
ενώ όσον αφορά στα υπόλοιπα γραμματικά φαινόμενα,
ζητήθηκαν γνωστά και επαναλαμβανόμενα πράγματα που σε ορισμένα σημεία ήταν για καλά
διαβασμένους μαθητές,
καθώς είναι γεγονός ότι η επιτυχία στο μάθημα αυτό κρίνεται στη λεπτομέρεια.
Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα:
Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus,
quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae
obiecerunt,
ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est,
sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum.
Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset,
cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se
vulneravit.
Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit quod tonsoris
praeripuisset officium.
Cui secreto Porcia «non est hoc» inquit «temerarium factum meum,
sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium molientem...».
Μονάδες 40
Παρατηρήσεις
Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
suspicionem : την κλητική ενικού
quandam : την αιτιατική ενικού στο ουδέτερο γένος
continenter : τον συγκριτικό βαθμό του επιρρήματος
rem : τη δοτική πληθυντικού
laus : τη γενική ενικού
generi: την αιτιατική ενικού
aliquod: τη γενική ενικού στο ίδιο γένος
dedecus : την αφαιρετική ενικού
viri : τη γενική πληθυντικού
cultellum : την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
eoque : την ονομαστική πληθυντικού στο θηλυκό γένος
tonsoris : τη δοτική πληθυντικού
hoc : την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό στο ίδιο γένος
certissimum : την αφαιρετική ενικού του συγκριτικού βαθμού στο ίδιο γένος
tale : τη γενική πληθυντικού στο ίδιο γένος
Μονάδες 15
Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
laudare : το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο του ενεστώτα της υποτακτικής στην ίδια φωνή
vidit : το απαρέμφατο του μέλλοντα στην παθητική φωνή
vixit : την αφαιρετική του σουπίνου
obiecerunt : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο του παρατατικού της υποτακτικής στην ίδια φωνή
constituta est : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο του ενεστώτα της οριστικής στην ίδια φωνή
interficiendo: δεύτερο ενικό πρόσωπο του ενεστώτα προστακτικής στην ενεργητική φωνή
cognovisset: τρίτο ενικό πρόσωπο μέλλοντα υποτακτικής (να ληφθεί υπόψη του υποκ/νο)
resecandorum: πρώτο ενικό πρόσωπο συντελ. μέλλοντα οριστικής ενεργητική φωνή
poposcit: μετοχή ενεστώτα ονομαστική ενικού
elapso : τη γενική του γερουνδίου
obiurgandam : το δεύτερο ενικό πρόσωπο του παρακειμένου της οριστικής στην ενεργητική
venit : το τρίτο ενικό πρόσωπο του παρατατικού της οριστικής στην ενεργητική περιφραστική
συζυγία (να ληφθεί υπόψη το υποκ/νο)
praeripuisset : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο του ενεστώτα της οριστικής στην ενεργητική
est : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο του μέλλοντα της προστακτικής
molientem : το απαρέμφατο ενεστώτα
Μονάδες 15
Γ1α. «quod Asiam vidit»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1),
να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα 1)
και να δικαιολογήσετε την έγκλιση εκφοράς της (μονάδα 1).
Μονάδες 3
Γ1β. «Murenam laudare debemus»: να αντικαταστήσετε το
αντίστοιχοτύπο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας.
Να δηλώσετε και το ποιητικό αίτιο.
Μονάδες 6
Γ1γ. «cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset
μετοχική με αφαιρετική απόλυτη.
Μονάδες 6
Γ2.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:
luxuriae, Murenae, nomini, uxor, tonsorium, secreto
Μονάδες 6
Γ2β. «Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit quod
tonsoris praeripuisset officium»:
να εξαρτηθεί από τη φράση «Aliquis dicit».
Μονάδες 4
Γ2γ. «cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit»:
να αντικαταστήσετε με τελική πρόταση (μονάδες 3) και με σουπίνο (μονάδες 2) τον προσδιορισμό του
σκοπού που υπογραμμίζεται. Μονάδες 5
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1.
Και αν έχει η Ασία κάποια υποψία τρυφής, οφείλουμε να επαινέσουμε το Μουρήνα, γιατί είδε την
Ασία, αλλά έζησε στην Ασία με εγκράτεια. Γι’ αυτό το λόγο οι κατήγοροί του δεν κατηγόρησαν το
Μουρήνα για το όνομα «Ασία»,από την οποία δημιουργήθηκε έπαινος για την οικογένειά του,
υστεροφημία για τη γενιά του, τιμή και δόξα για το όνομά του, αλλά για κάποια ατιμία και ντροπή που
είτε φορτώθηκε στην Ασία είτε έφερε μαζί του από την Ασία.
έμαθε για το σχέδιο του άντρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα
τάχα για να κόψει τα νύχια (της) και αυτοτραυματίστηκε με αυτό καθώς της γλίστρησε δήθεν τυχαία.
Έπειτα, ο Βρούτος, αφού κλήθηκε στην κρεβατοκάμαρα, από τις κραυγές των υπηρετριών,
ήρθε για να τη μαλώσει γιατί τάχα είχα κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα.
Η Πορκία είπε κρυφά σ’ αυτόν «δεν είναι τούτο μια ασυλλόγιστη πράξη μου,
αλλά μια βεβαιότητα ένδειξη της αγάπης μου προς εσένα που ετοιμάζεις τέτοιο σχέδιο…»
Β1. B2
suspicionem → suspicio laudare → laudemus
quandam → quoddam vidit → visum iri
continenter → continentius vixit → victu
rem → rebus obiecerunt →obiceretis
laus → laudis constituta est → constituuntur
generi → genus interficiendo → interfice
aliquod → alicuius cognovisset→ cognitura sit
dedecus → dedecore resecandorum
viri → virorum poposcit → poscens
cultellum → cultellοs elapso → elabendi
eoque → eaeque obiurgandam
tonsoris → tonsoribus venit → venturus erat
hoc → haec praeripuisset
certissimum→ certiore est → estote
tale → talium molientem → moliri
Γ1.α. quod Asiam vidit: δευτερεύουσα αιτιολογική ως επιρρηματικός προσδιορισ
κύρια με ρήμα το debemus,
εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod, εκφέρεται με οριστική (
γιατί εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία, χρόνου παρακειμένου γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
Γ1.β. Murena laudandus est nobis
Γ1.γ. consilio viri sui de interficiendo Caesare cognito
Γ2.α.
luxuriae → γενική αντικειμενική στο suspicionem
Murenae → έμμεσο αντικείμενο στο obiecerunt
nomini → δοτική προσωπική χαριστική στο constituta est
uxor → παράθεση στο Porcia
tonsorium → επιθετικός προσδιορισμός στο cultellum
secreto → επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο
Γ2.β. Αliquis dicit clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatum Brutum ad illam obiurgandam
venisse,
quod tonsoris praeripuisset officium.
στήσετε debeo + απαρέμφατο από τον
»: να μετατρέψετε την πρόταση σε
Η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, όταν
ζήτησε ένα μαχαιράκι μανικιουρίστα
→ → resecuero
→ obiurgavisti
→ praeripiunt
: προσδιορισμός της αιτίας στην
, vidit),
inquit
Παρασκευή 20 Μαΐου 2011
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Κλιμάκωση δυσκολίας παρουσίαζαν τα φετινά θέματα των αρχαίων ελληνικών. Το διδαγμένο κείμενο ήταν αναμενόμενο και τα ερωτήματα που τέθηκαν δεν παρουσίαζαν ιδιαίτερες δυσκολίες. Από την άλλη, απαιτητικά και για καλά προετοιμασμένους μαθητές ήταν τα θέματα του αδίδακτου κειμένου. Οι δυσκολίες εντοπίστηκαν κυρίως στο μεταφραστικό και στο συντακτικό κομμάτι, ενώ οι γραμματικές ασκήσεις ήταν σχετικά απλές.
Διδαγμένο κείμενο
Πλάτωνος Πολιτεία 519 Β – D
Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τοὺς ἀπαιδεύτους καὶ ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους, τοὺς μὲν ὅτι σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ, τοὺς δὲ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι;
Ἀληθῆ, ἔφη.
Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ’ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται.
Τὸ ποῖον δή;
Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ’ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ’ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι.
Ἔπειτ’, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὂν ἄμεινον;
Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Τί δέ; ... ὃ νῦν ἐπιτρέπεται.»
Μονάδες 10
B. Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:
Β1. Να προσδιορίσετε το περιεχόμενο των όρων – φράσεων του κειμένου: ἐν παιδείᾳ (μονάδες 6), ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν (μονάδες 9).
Μονάδες 15
Β2. Με βάση το κείμενο που σας δίνεται να προσδιορίσετε ποιοι δεν είναι κατάλληλοι να αναλάβουν πολιτικές εξουσίες και γιατί.
Μονάδες 15
Β3. Πώς εξηγεί ο Πλάτωνας τη μετάβαση από τη Δημοκρατία στην Τυραννίδα και ποια είναι, σύμφωνα με τον φιλόσοφο, τα χαρακτηριστικά των δύο αυτών πολιτευμάτων;
Μονάδες 10
Β4. Να βρείτε στο παραπάνω διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής:
απόρρητος, ντροπαλός, αντιβιοτικό, αποχή, δυσπραγία, μονοκατοικία, προφήτης, είδωλο, βάθρο, ανυπόμονος
Μονάδες 10
Γ. Αδίδακτο κείμενο
Ξενοφῶντος Συμπόσιον Ι, 11-12
Ἐκεῖνοι μὲν οὖν σιωπῇ ἐδείπνουν, ὥσπερ τοῦτο ἐπιτεταγμένον αὐτοῖς ὑπὸ κρείττονός τινος. Φίλιππος δ’ ὁ γελωτοποιὸς κρούσας τὴν θύραν εἶπε τῷ ὑπακούσαντι εἰσαγγεῖλαι ὅστις τε εἴη καὶ δι’ ὅ τι κατάγεσθαι βούλοιτο, συνεσκευασμένος τε παρεῖναι ἔφη πάντα τὰ ἐπιτήδεια ὥστε δειπνεῖν τἀλλότρια, καὶ τὸν παῖδα δὲ ἔφη πάνυ πιέζεσθαι διά τε τὸ φέρειν μηδὲν καὶ διὰ τὸ ἀνάριστον εἶναι. ὁ οὖν Καλλίας ἀκούσας ταῦτα εἶπεν· Ἀλλὰ μέντοι, ὦ ἄνδρες, αἰσχρὸν στέγης γε φθονῆσαι· εἰσίτω οὖν. καὶ ἅμα ἀπέβλεψεν εἰς τὸν Αὐτόλυκον, δῆλον ὅτι ἐπισκοπῶν τί ἐκείνῳ δόξειε τὸ σκῶμμα εἶναι.
-----------
ὁ ἀνάριστος = ο νηστικός
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου.
Μονάδες 20
Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
κρείττονος : την αιτιατική πληθυντικού του ίδιου βαθμού στο θηλυκό γένος
ὅ τι : τη γενική ενικού του ίδιου γένους
ἔφη : το τρίτο ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα
πάντα : τη δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος
φέρειν : το απαρέμφατο αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
ταῦτα : την ονομαστική πληθυντικού του θηλυκού γένους
ἄνδρες : την κλητική του ενικού
αἰσχρόν : τη δοτική ενικού του συγκριτικού βαθμού στο ίδιο γένος
εἰσίτω : το δεύτερο ενικό πρόσωπο στην ίδια έγκλιση στον ίδιο χρόνο
δόξειε : το τρίτο ενικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου
Μονάδες 10
Γ3α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων και φράσεων:
αὐτοῖς, τῷ ὑπακούσαντι, διὰ τὸ φέρειν, ἀνάριστον, φθονῆσαι, ἐκείνῳ (μονάδες 6)
Γ3β. «εἶπε τῷ ὑπακούσαντι εἰσαγγεῖλαι ὅστις εἴη»: Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. Να ληφθεί υπόψη ότι ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από το «εἶπε τῷ ὑπακούσαντι». (μονάδες 4)
Μονάδες 10
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Α1. Τι λοιπόν; Δεν είναι κι αυτό λογικό, είπα εγώ, και δεν απορρέει αναγκαστικά από όσα έχουμε πει έως τώρα, ότι ούτε οι απαίδευτοι, που δε γνώρισαν την αλήθεια, μπορούν ποτέ να κυβερνήσουν ικανοποιητικά την πόλη ούτε εκείνοι που τους αφήνουν να ασχολούνται ως το τέλος της ζωής τους με την παιδεία; Οι πρώτοι, επειδή δεν έχουν έναν ορισμένο στόχο στη ζωή τους, που πρέπει κυνηγώντας τον να ρυθμίζουν όλες τις πράξεις τους και στον ιδιωτικό και στο δημόσιο βίο τους˙ και οι άλλοι, επειδή δε θα ριχτούν με τη θέλησή τους στη δράση νομίζοντας ότι αν και ζωντανοί ακόμη, είναι εγκατεστημένοι και ζουν στα νησιά των Μακάρων;
Αλήθεια, είπε.
Δικό μας λοιπόν έργο, είπα εγώ, των ιδρυτών της πολιτείας, είναι να αναγκάσουμε τις εξαιρετικές φύσεις να φτάσουν στο μάθημα που αναγνωρίσαμε πριν ότι είναι το ανώτερο, δηλαδή να δουν το αγαθό και να πραγματοποιήσουν εκείνη την ανάβαση, και, αφού ανέβουν και δουν αρκετά, να μην τους επιτρέπουμε αυτό που τώρα επιτρέπεται.
Β1.
ἐν παιδείᾳ: ο όρος παιδεία έχει ως αρχική σημασία την ανατροφή, τη διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού, αργότερα όμως, σημαίνει τη γενική – σωματική και εσωτερική – καλλιέργεια του ανθρώπου. Για τον Πλάτωνα, η παιδεία αποτελεί τη στροφή της ψυχής προς την ιδέα του Αγαθού, τη δύσκολη διαδικασία της μετάβασης από το σκοτάδι της άγνοιας προς τη θέαση της γνώσης και της αλήθειας. Η έννοια αυτή συνδέεται άμεσα με την αλληγορία του σπηλαίου, καθώς αποτελεί το βασικό θέμα της. Η μουσική, η γυμναστική, η αριθμητική, η γεωμετρία, η στερεομετρία, η αστρονομία και η αρμονία αποτελούν μαθήματα που βοηθούν την ψυχή ν’ απελευθερωθεί από την ύλη, γιατί απομακρύνει το πνεύμα από τα δεσμά των αισθήσεων. Όσο υψηλά κι αν είναι, όμως, τα μαθήματα αυτά δεν οδηγούν στην ουσία γνώσης˙ αυτό επιτυγχάνεται μόνο μέσω της φιλοσοφίας, με τη διαλεκτική.
ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν: για τον Πλάτωνα οι μόνοι κατάλληλοι για να αναλάβουν τη διακυβέρνηση της πολιτείας είναι οι προικισμένοι με ικανότητες, οι εξαιρετικές φύσεις (οι βέλτιστες φύσεις). Μόνο αυτοί έχουν την ικανότητα λόγω της χαρισματικής προσωπικότητάς τους να προσεγγίσουν το ύψιστο αγαθό, την απόλυτη αλήθεια και γνώση. Για να πραγματοποιήσουν το στόχο αυτό, πρέπει να ανέβουν την ανηφορική οδό που οδηγεί προς το μέγιστον μάθημα. Η όλη ανάβαση αποτελεί μια πνευματική άσκηση, μια συνεχή αφύπνιση που καταλήγει στον κόσμο των Ιδεών. Παρακολουθώντας την πορεία προς το Αγαθό, διαπιστώνουμε ότι είναι δυνατή η πρόσεγγισή του (ἀφικέσθαι, ἰδεῖν, ἴδωσι), όμως επειδή το Αγαθό είναι η ύψιστη αξία, δεν μπορούν όλοι οι δρόμο (ἀναβῆναι, ἀνάβασιν), γεγονός που υποδηλώνει πόσο δύσκολη είναι η κατάκτησή του.
Β2. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων που είναι ακατάλληλες να διακυβερνήσουν την πολιτεία. Αρχικά, οι απαίδευτοι δεν είναι κατάλληλοι να κυβερνήσουν ικανοποιητικά, διότι δε διαθέτουν το κύριο προσόν δηλαδή την παιδεία, αλλά κυρίως διότι δεν έχουν υψηλούς στόχους για τη ζωή τους και για το δημόσιο βίο. Η πόλη, λοιπόν, δεν μπορεί να διοικηθεί από ανθρώπους από τους οποίους απουσιάζει ο προσανατολισμός σε υψηλές αξίες. Η απαιδευσία δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να θεαθεί την ιδέα της αλήθειας και, κατά συνέπεια, ο απαίδευτος που δε διαθέτει ούτε τις γνώσεις, ούτε και το ανάλογο ήθος, ώστε να ξεπεράσει το ατομικό του συμφέρον, δεν είναι δυνατόν να αναλάβει τα ηνία μιας πόλης.
Από την άλλη, οι πεπαιδευμένοι (όσοι βρίσκονται στον κόσμο των ιδεών) δεν μπορούν επίσης να κυβερνήσουν ικανοποιητικά. Οι άνθρωποι αυτοί είναι απορροφημένοι στις πνευματικές τους αναζητήσεις και γι’ αυτό δείχνουν απροθυμία για πολιτική δράση. Ζουν στην μακαριότητα της καθαρής θεωρίας και έτσι η πολιτική δεν εμπίπτει στα ενδιαφέροντά τους. Αδιαφορούν για την εξουσία, για τις τιμές, για το σεβασμό και την αγάπη των συμπολιτών τους και ο Πλάτων πολύ παραστατικά τους παρουσιάζει σαν να ζουν στα νησιά των Μακάρων. Σύμφωνα με μια λαϊκή δοξασία των αρχαίων, στα νησιά αυτά που βρίσκονταν πέρα από τις στήλες του Ηρακλή, κατοικούσαν άνθρωποι ευσεβείς μέσα σε απόλυτη ευτυχία, γαλήνη και αμεριμνησία. Αυτό δείχνει ότι οι πεπαιδευμένοι μπορεί να διαθέτουν το βασικό προσόν που είναι η παιδεία, ωστόσο η έλλειψη πρακτικών γνώσεων και ο εγκλωβισμός τους στην αδράνεια του θεωρητικού τους βίου, τους καθιστά ανίκανους να αναλάβουν την πολιτική δράση.
Β3. Βλέπε σχολικό βιβλίο, σελ. 102: «Οι κηφήνες συνεχώς πληθύνονται … κάθε είδους ανοσιούργημα».
Β4.
απόρρητος → προειρημένων μονοκατοικία → οἰκιστῶν (ἀπῳκίσθαι)
ντροπαλός → ἐπιτροπεῦσαι προφήτης → ἔφη (ἔφαμεν)
αντιβιοτικό → βίῳ είδωλο → ἰδεῖν (ἴδωσιν)
αποχή → ἔχουσιν βάθρο → ἀναβῆναι (ἀναβασιν, ἀναβάντες,
δυσπραγία → πράττειν (πράττωσιν, καταβαίνειν)
πράξουσι) ανυπόμονος → καταμένειν
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Γ1. Εκείνοι λοιπόν δειπνούσαν στη σιωπή (σιωπηλοί) σαν αυτό να είχε προσταχθεί από κάποιον ανώτερο. Ο Φίλιππος όμως ο γελωτοποιός, αφού χτύπησε την πόρτα, είπε σ’ αυτόν που αποκρίθηκε να ανακοινώσει ποιος ήταν και για ποιο λόγο ήθελε να μείνει (στο σπίτι) και υποστήριξε ότι βρίσκεται εκεί, αφού είχε πάρει μαζί του όλα τα απαραίτητα, ώστε να συμμετέχει σε ξένο δείπνο, ισχυριζόταν όμως ότι και το παιδί ήταν πολύ στενοχωρημένο, γιατί δεν είχε φέρει τίποτα μαζί του και γιατί ήταν νηστικό. Ο Καλλίας λοιπόν, αφού άκουσε αυτά είπε˙ όμως άνδρες, είναι ντροπή να ζηλεύει κάποιος μια στέγη˙ ας μπει λοιπόν μέσα και συγχρόνως έστρεψε το βλέμμα στον Αυτόλυκο προφανώς εξετάζοντας ποιο κατά τη γνώμη εκείνου φαινόταν να είναι το αστείο.
Γ2.
κρείττονος → κρείττονας / κρείττους
ὅ,τι → οὗτινος / ὅτου
ἔφη → φαίη
πάντα → πᾶσι(ν)
φέρειν → ἐνεγκεῖν
ταῦτα → αὖται
ἄνδρες → ὦ ἄνερ
αἰσχρὸν → αἰσχίονι
εἰσίτω → εἴσιθι
δόξειε → ἔδοξε(ν)
Γ3.α.
αὐτοῖς → αντικείμενο στο ἐπιτεταγμένον
τῷ ὑπακούσαντι → επιθετική μετοχή ως έμμεσο αντικείμενο στο εἶπε
διὰ τὸ φέρειν → έναρθρο απαρέμφατο σε θέση εμπρόθετου προσδιορισμού της αιτίας στο πιέζεσθαι
ἀνάριστον → κατηγορούμενο στο παῖδα μέσω του εἶναι
φθονῆσαι → τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση αἰχρόν (ἐστὶ), ετεροπροσωπία.
ἐκείνῳ → δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο δόξειε
Γ3.β. «Εἰσάγγειλον ὅστις εἰμὶ»
άνθρωποι να το κατακτήσουν, παρά μόνο οι χαρισματικοί. Πρόκειται, επομένως, για ένα δύσκολο, δυσπρόσιτο και