ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ



Η διεύθυνση του φροντιστηρίου
«Σύγχρονη Εκπαίδευση» και οι καθηγητές του
εύχονται σε όλους τους υποψηφίους
καλή συνέχεια και καλή επιτυχία

Βρέντζου Μαρία, Φιλόλογος
Απλά, σαφώς διατυπωμένα και επαναλαμβανόμενα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τα φετινά θέματα στην Ιστορία κατεύθυνσης. Οι ερωτήσεις της πρώτης ομάδας δεν παρουσίαζαν δυσκολίες, καθώς ήταν καθαρά θέμα απομνημόνευσης των πληροφοριών του σχολικού βιβλίου, ενώ μόνο το ερώτημα Β1 ίσως παρουσίασε για ορισμένους υποψηφίους κάποιο βαθμό δυσκολίας, κυρίως όσον αφορά τον ακριβή εντοπισμό της απάντησής του στο σχολικό εγχειρίδιο. Το θέμα Γ1 μπορούσαν εύκολα να το χειριστούν και να το αναπτύξουν οι μαθητές, ενώ αν διακρίναμε μια δυσκολία στο θέμα Δ1, αυτή αφορούσε τη χρήση οικονομικής ορολογίας που σε κάποια σημεία πιθανώς να ήταν δυσνόητη για τους μαθητές.





ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21 ΜΑΪΟΥ 21009
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

Α1 Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς της Στήλης Ι και δίπλα σε κάθε αριθμό ένα από τα γράμματα της Στήλης ΙΙ, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση. Στη Στήλη Ι περισσεύουν τρία ονόματα.
Στήλη Ι Στήλη ΙΙ
1. Χαρίλαος Τρικούπης α. Διοίκηση Τραπεζούντας (1916-1918)
2. Μητροπολίτης Χρύσανθος β. Χάρτης της Δημοκρατίας του Πόντου
3. Σεβαστός Κυμινήτης γ. Αρχή της δεδηλωμένης
4. Γεώργιος Θεοτόκης δ. Ίδρυση της Πολιτοφυλακής της Κρήτης
5. Αλέξανδρος Κουμουνδούρος ε. Αιτήματα της «Νέας Γενιάς»
6. Ιωάννης Σφακιανάκης
7. Κ. Κωνσταντινίδης
8. Αλέξανδρος Ζαΐμης

Μονάδες 10
Α2. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:
α. Εθνικόν Κομιτάτον
β. Ομάδα των Ιαπώνων
γ. Φροντιστήριο της Τραπεζούντας
Μονάδες 15
Β1. Ποιοι συνασπίστηκαν γύρω από τον Βενιζέλο στην αντιπαράθεσή του με τον πρίγκιπα Γεώργιο (μονάδες 5) και ποια ήταν η αντίδρασή τους στην προκήρυξη των εκλογών στο τέλος του 1904; (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β2. Ποιες συνταγματικές τροποποιήσεις ψήφισε η Ελληνική Βουλή το 1911 (μονάδες 8) και ποιους νόμους η κυβέρνηση Βενιζέλου στο ίδιο χρονικό διάστημα; (μονάδες 7)
Μονάδες 15
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
Γ1. Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το παράθεμα που σας δίνεται, να αναφερθείτε στην αποζημίωση των Ελλήνων ανταλλάξιμων για τις περιουσίες που εγκατέλειψαν και στις διαδικασίες προσδιορισμού αυτής.
Μονάδες 25
Η αποζημίωση των ανταλλάξιμων
Τα περιουσιακά στοιχεία που εθεωρείτο ότι επιδέχονταν αποζημίωση ήταν: α) τα ακίνητα κάθε είδους, αστικά και αγροτικά, β) τα κινητά αγαθά που δεν πουλήθηκαν επί τόπου ούτε μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα και γ) οι καλλιεργημένοι αγροί μαζί με τα προϊόντα τους, συμπεριλαμβανομένων και των εσόδων τα οποία έχασε ο ανταλλάξιμος. Ένας σημαντικός αριθμός προσφύγων βρέθηκαν εκπρόθεσμοι, είτε γιατί ήλθαν στην Ελλάδα μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής (αιχμάλωτοι, πρόσφυγες από τη Ρωσία, Κωνσταντινουπολίτες) είτε γιατί δεν μπορούσαν να υποβάλουν δήλωση λόγω ασθένειας, φυλάκισης ή ανηλικιότητας (περίπτωση ορφανών). Η προκαταβολή θα δινόταν σε εκείνους που δεν είχαν μέχρι τότε αποκατασταθεί, με τη διευκρίνιση ότι η απλή υποτυπώδης στέγαση στους οικισμούς της ΕΑΠ (Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων) ή του ελληνικού κράτους δεν θα εθεωρείτο ως αποκατάσταση.
Προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία της αποζημίωσης, χωρίς να επιβαρυνθεί πολύ ο κρατικός προϋπολογισμός, αποφασίστηκε η έκδοση ομολογιών με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. [...] Το 20% της προσωρινής αποζημίωσης δόθηκε σε μετρητά και το υπόλοιπο σε ομολογίες. Παρά την πρόσκαιρη ανακούφιση, η προσωρινή αυτή λύση δεν έκλεισε το ζήτημα. Οι προσφυγικές οργανώσεις αξίωναν την πλήρη αποζημίωση όπως εξάλλου προέβλεπε η σύμβαση της Λωζάνης, με αποτέλεσμα το θέμα να λάβει διαστάσεις και να γίνει αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης.
Για την οριστική εκτίμηση των εγκαταλειφθεισών περιουσιών συστάθηκαν 1.114 Πρωτοβάθμιες Επιτροπές Εκτίμησης, μία ή περισσότερες για καθεμία από τις 934 χριστιανικές κοινότητες της Τουρκίας. Τα ποικίλα προβλήματα που ανέκυψαν επέβαλαν αρχικά τη δημιουργία 52 Δευτεροβάθμιων Επιτροπών, 31 στην Αθήνα και 21 στην επαρχία, και στη συνέχεια, το Μάιο του 1927, 20 Δευτεροβάθμιων Επιτροπών (Εφετεία της Ανταλλαγής), 8 στην Αθήνα και 12 στην επαρχία.
Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000, 7ος τόμος: Ο Μεσοπόλεμος (1922-1940), Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2003, σσ. 84-85.

Δ1. Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το παράθεμα που σας δίνεται, να αναφερθείτε στους σκοπούς (μονάδες 5), την οργάνωση (μονάδες 5) και το έργο (μονάδες 15) της Τράπεζας της Ελλάδος μέχρι τις αρχές του 1932.
Μονάδες 25
Το καταστατικό της Τράπεζας της Ελλάδος κατοχύρωνε την ανεξαρτησία της από την πολιτική εξουσία με διατάξεις που ήταν από τις πιο προωθημένες της εποχής.[...]
Η κύρια αποστολή που ανατέθηκε στη νέα τράπεζα ήταν να εγγυάται τη μετατρεψιμότητα του νομίσματος. Για να την εκπληρώσει η τράπεζα διέθετε το αποκλειστικό προνόμιο έκδοσης τραπεζογραμματίων και δικαιούνταν, σύμφωνα με το καταστατικό της, να ελέγχει τη νομισματική κυκλοφορία και την πίστη. Το καταστατικό προέβλεπε ότι το εκδοτικό προνόμιο μπορούσε να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή, αν η τράπεζα αποτύγχανε να εξασφαλίσει τη σταθερότητα της αξίας των τραπεζογραμματίων της σε χρυσό. [...]
[...] Το καταστατικό όριζε το ελάχιστο του καλύμματος των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων στο 40%. Το κάλυμμα περιλάμβανε χρυσό και ξένο συνάλλαγμα ελεύθερα μετατρέψιμο σε χρυσό. [...]
Η διοίκηση της τράπεζας ανετίθετο στο διοικητικό συμβούλιο. Αυτό αποτελείτο από τον διοικητή, τον υποδιοικητή και εννέα μέλη. Τουλάχιστον τρία από τα μέλη του εκπροσωπούσαν τον εμπορικό και βιομηχανικό κόσμο και άλλα τρία τον αγροτικό κόσμο της χώρας. […]
Η κυβέρνηση διατηρούσε επίσης το δικαίωμα να διορίζει έναν επίτροπο στην τράπεζα. Πρώτοι διοικητής και υποδιοικητής διορίσθηκαν οι Αλέξανδρος Διομήδης και Εμμανουήλ Τσουδερός αντιστοίχως, οι οποίοι κατείχαν ως τότε αυτές τις θέσεις στην Εθνική Τράπεζα. […]
Το Πρωτόκολλο της Γενεύης ρητώς προόριζε τη νέα τράπεζα να λειτουργήσει ως τραπεζίτης της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση ανέλαβε την υποχρέωση να συγκεντρώσει στην Τράπεζα της Ελλάδος όλες τις εισπράξεις και τις πληρωμές του κράτους και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου.
Χρ. Χατζηϊωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Τόμος Β΄, Μέρος 1ο: Ο Μεσοπόλεμος, 1922-1940, Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2002, σσ. 262-263.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

Α1.
1 → γ
2 → α
5 → ε
7 → β
8 → δ
Α2.
α. Εθνικόν Κομιτάτον → σχολικό βιβλίο, σελ. 77: «Το Εθνικόν Κομιτάτον …Οθωμανικής αυτοκρατορίας».
β. Ομάδα των Ιαπώνων → σχολικό βιβλίο, σελ. 86: «Το μοναδικό νέο πολιτικό στοιχείο … γραφειοκρατίας».
γ. Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας → σχολικό βιβλίο, σελ. 248: «Το φροντιστήριο της Τραπεζούντας … συνείδησης»

Β1. Σχολικό βιβλίο: σελ. 210 «Κάτω από τις συνθήκες αυτές … τον Πρίγκιπα» & «Στο τέλος του 1904 … το προμήνυμα της επανάστασης του Θερίσου».
Β2. Σχολικό βιβλίο: σελ. 90 – 91 «Το πρώτο εξάμηνο του 1911 … δημοσίων υπαλλήλων» & «Η κυβέρνηση Βενιζέλου … για κοινοβουλευτικές συζητήσεις κλπ».

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ





Γ1.
• Εισαγωγή: Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων – Οι φορείς που την ανέλαβαν.
Στοιχεία από το σχολικό βιβλίο: σελ. 160: «… η Σύμβαση ανταλλαγής … Γραφεία Ανταλλαγής πληθυσμών».
• Τρόπος εκτίμησης των περιουσιών - Η προσωρινή λύση της προκαταβολής – Σύσταση Επιτροπών
Στοιχεία από το σχολικό βιβλίο: σελ.160: «Το έργο της εκτίμησης … θα ανέκυπταν»
Στοιχεία από το παράθεμα:
 Περιουσιακά στοιχεία που επιδέχονταν αποζημίωση: α. ακίνητα (αγροτικά και αστικά), β. κινητά αγαθά που άφησαν πίσω, γ. καλλιεργημένα κτήματα μαζί με τα προϊόντα και τα έσοδα που έχασαν οι αγρότες.
 Ένα τμήμα των προσφύγων βρέθηκε εκπρόθεσμο είτε γιατί ήλθαν στην Ελλάδα μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής των αιτήσεων (αιχμάλωτοι, πρόσφυγες από τη Ρωσία, Κωνσταντινουπολίτες) είτε γιατί δεν μπορούσαν να υποβάλουν δήλωση λόγω ασθένειας, φυλάκισης ή ανηλικιότητας (ορφανά).
 Η προκαταβολή θα δινόταν σε όσους δεν είχαν ακόμα αποκατασταθεί, χωρίς να θεωρείται η υποτυπώδης στέγαση ως αποκατάσταση.
 Διαδικασία αποζημίωσης: το 20% της προσωρινής αποζημίωσης θα δινόταν σε μετρητά, ενώ το υπόλοιπο 80% σε ομολογίες του Δημοσίου → αντίδραση των προσφύγων και απαίτηση για πλήρη αποζημίωση.
Σημείωση: σε ό,τι αφορά τις πληροφορίες του σχολικού βιβλίου για τη σύσταση Επιτροπών, μπορούν να αναφερθούν ενδεικτικά και κάποιοι αριθμοί από το παράθεμα.

Δ1.
• Οι στόχοι της Τράπεζας της Ελλάδος
Στοιχεία από σχολικό βιβλίο: σελ. 53, « Το 1927 … πολιτικής».
Στοιχεία από το παράθεμα:
 Το καταστατικό της Τράπεζας όριζε την ανεξαρτησία της από την πολιτική εξουσία.
 Κύριος σκοπός της ήταν η εγγύηση της μετατρεψιμότητας της δραχμής σε χρυσό.
 Είχε το απόλυτο προνόμιο της έκδοσης τραπεζογραμματίων και δικαίωμα να ελέγχει τη νομισματική κίνηση και πίστη. Μάλιστα, το προνόμιο αυτό, θα μπορούσε σε οποιαδήποτε περίπτωση να ανακληθεί αν η Τράπεζα δεν μπορούσε να εξασφαλίσει τη σταθερότητα της αξίας των τραπεζογραμματίων σε χρυσό.
 Οριζόταν επίσης ότι το ελάχιστο του καλύμματος των τραπεζογραμματίων που κυκλοφορούσαν θα ανερχόταν στο 40%. Το κάλυμμα αυτό θα περιλάμβανε χρυσό και συνάλλαγμα που μπορούσε ελεύθερα να μετατραπεί σε χρυσό.
• Η ίδρυση και η οργάνωσή της

Στοιχεία από το βιβλίο: σελ 53 «Παρά τις αντιδράσεις … αργότερα».
Στοιχεία από το παράθεμα:
 Η διοίκηση της Τράπεζας ανατέθηκε στο διοικητικό συμβούλιο που αποτελείτο από τον διοικητή, τον υποδιοικητή και εννέα μέλη από τα οποία, τουλάχιστον τρία προέρχονταν από τον εμπορικό και βιομηχανικό κόσμο της Ελλάδας και άλλα τρία από τον αγροτικό.
 Πρώτοι διοικητής και υποδιοικητής διορίστηκαν οι Αλέξανδρος Διομήδης και Εμμανουήλ Τσουδερός αντίστοιχα.
 Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Γενεύης, η Τράπεζα της Ελλάδος θα λειτουργούσε ως τραπεζίτης της κυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος ήταν υποχρεωμένο να αναθέτει στην Τράπεζα όλες τις εισπράξεις και τις πληρωμές του, αλλά και εκείνες των νομικών προσώπων του δημόσιου δικαίου.

• Επίλογος – πραγματοποίηση στόχων
Στοιχεία από το σχολικό βιβλίο: σελ 53 «Πολύ γρήγορα … το 1929»