ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Δημοκρατία

ΚΕΙΜΕΝΟ

Στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για τη δημοκρατία, για τις αρχές της, ως
πολιτεύματος, καθώς και για τις ευεργετικές συνέπειές της. Λέγεται ακόμη ότι η
ποιότητά της εξαρτάται από το πνευματικό επίπεδο ενός λαού και ότι οι λαοί
απαίδευτοι παραμορφώνουν την έννοια της δημοκρατίας, ενώ μορφωμένοι λαοί την
τιμούν και την προάγουν συνεχώς. Ποια είναι η τοποθέτησή μας πάνω στο ζήτημα αυτό;
Την τοποθέτησή μας εκφράζει ένας πασίγνωστος λόγος του Τσώρτσιλ: «Η
δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα … εξαιρουμένων όλων των άλλων»! Η
χιουμοριστική αυτή παραδοξολογία εγκλείει έναν πυρήνα αλήθειας. Όντως, η
δημοκρατία μπορεί να γίνει χειρότερο πολίτευμα κι από τυραννία, αν δε στηρίζεται σε δύο άξονες: τη μόρφωση και το ήθος πολιτών και πολιτικών. Όπως έχει συχνά
διακηρυχθεί, η δημοκρατία δεν είναι ένα απλό πολίτευμα• είναι βαθμίδα πολιτισμού.
Αλλ’ αυτό για να κατανοηθεί, απαιτεί μια αναδρομή σε παλαιότερες μορφές ζωής.
Όπως είναι γνωστό, ο άνθρωπος από τα πρώτα χρόνια της ιστορικής του ζωής,
εντάχθηκε κι οργανώθηκε σε κοινωνικές ομάδες, που η καθεμιά χαρακτηριζόταν από
διαφορετικές – και πολλές φορές σε διαμετρικά αντίθετες – πολιτειακές μορφές και
νομικές πλαισιώσεις. Κι είναι ακόμη γνωστό ότι σ’ όλη σχεδόν την πορεία της ιστορίας του αναζήτησε κι επιδίωξε τη δικαιότερη και ηθικότερη πολιτειακή οργάνωση, που μπορούσε να επινοήσει, θεμελιωμένη και βασισμένη στις διαχρονικά αναλλοίωτες αρχές και αξίες της ελευθερίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Απόδειξη για το αληθές της πρότασης αυτή μπορούμε εύκολα να βρούμε μελετώντας κι αναλύοντας τις σελίδες οποιουδήποτε βιβλίου ιστορίας, που είναι γεμάτο από αγώνες και θυσίες για τ’ ανθρώπινα δικαιώματα, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που δεν είναι υπερβολή να χαρακτηρίσουμε την ανθρώπινη ιστορία ως «άθλημα ελευθερίας».
Παρ’ όλα αυτά είναι γνωστό ότι στην καθημερινή πολιτική πρακτική τόσο το
ήθος όσο και οι άλλες αρχές της δημοκρατίας διακυβεύονται και ταλαιπωρούνται
βάναυσα. Γιατί δεν αρκεί να τιτλοφορούμε το πολίτευμά μας δημοκρατία, για να έχουμε
δημοκρατία. Η δημοκρατία, περ’ από διακηρύξεις, είναι τρόπος ζωής. Δεν αρκεί να
ξέρουμε τις αρχές της δημοκρατίας, πρέπει και να τις βιώνουμε. Δυστυχώς, η σημερινή πολιτική πράξη μόνο τις δημοκρατικές αρχές δεν προάγει. Το ήθος των πολιτικών μας δυνάμεων κινείται σε λυκοφωτικές αποχρώσεις. Η αξιοκρατία επίσης. Κι η κομματική αντιπαλότητα εγγίζει τα όρια του πολιτικού διχασμού. Δύσκολα θα βγούμε από την πολιτική κρίση, αν η πολιτική αντιπαράθεση δεν αποφορτισθεί από τα διχαστικά κηρύγματα και τις ψυχώσεις της εμφυλιοπολεμικής περιόδου. Η πολιτική δεν πρέπει ν’αγνοεί το παρελθόν• έχει χρέος όμως να χτίζει το μέλλον.
Διασκευή κειμένου «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ» Σ. Καργάκος, Εκδόσεις Gutenberg

Α] Να γίνει η περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις.
(Μονάδες 25)
Β]
1. Σύμφωνα με το κείμενο «λαοί απαίδευτοι παραμορφώνουν την έννοια της δημοκρατίας». Πώς συσχετίζεται η δημοκρατία με την παιδεία; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 10)
2. Σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκει το κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας αναφερόμενοι στο ύφος, στη δομή του, στη γλώσσα και στο περιεχόμενο του κειμένου.
(Μονάδες 5)
3. Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη δεύτερη και στην τρίτη παράγραφο του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 10)
4. Με ποιες μεθόδους οργανώνεται ο λόγος στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου;
(Μονάδες 5)
5. Να δώσετε ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: ευεργετικές, απαίδευτοι, διαχρονικά, αξιοκρατία, χρέος.
(Μονάδες 5)
Γ] ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ.
Σε ομιλία που εκφωνείτε στη Βουλή των εφήβων να αναφερθείτε στα σημεία που αποδεικνύουν την κρίση της δημοκρατίας στην εποχή μας και προτείνετε τους τρόπους με τους οποίους αυτή θα μπορούσε να περιορισθεί.
(400 περίπου λέξεις)
(Μονάδες 40)