ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ – ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ –
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΥΡΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ
Από τη φύση του φιλομαθής ο άνθρωπος επιθυμεί έντονα να γνωρίζει ό,τι συμβαίνει στο κοντινό και ευρύτερο περιβάλλον. Στο παρελθόν η γνώση αυτή ήταν περιορισμένη, αφού σχηματιζόταν βάσει πληροφοριών, που από στόμα σε στόμα μεταδίδονταν αλλοιωμένες και αφορούσαν κυρίως τα συμβάντα των τοπικών κοινωνιών. Πληρέστερη ενημέρωση διέθετε μόνο η εξουσία, που επιλεκτικά μετέδιδε στο λαό όσες πληροφορίες εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα και δυνάμωναν την ισχύ της. Αναπόφευκτα, ο άνθρωπος του παρελθόντος είχε μια λειψή εικόνα για τον κόσμο , οι γνώσεις του περιορίζονταν στο στενό πλαίσιο της μικρής κοινωνίας και έξω από αυτό υπήρχε το άγνωστο. Για τον τρόπο ζωής, τα προβλήματα και τα επιτεύγματα των άλλων ανθρώπων δε γνώριζε παρά μύθους και διαδόσεις. Επομένως, η έλλειψη πληροφόρησης στένευε τους γνωστικούς του ορίζοντες, διατηρούσε το πνεύμα του στη δουλεία της άγνοιας και επιβοηθούσε τη χειραγώγησή του από κάθε λογής εξουσία.
Η κατάσταση αυτή άλλαξε ριζικά στην εποχή μας. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας στον τομέα της επικοινωνίας προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο τη δυνατότητα της άμεσης πρόσβασης σε γνώσεις και πληροφορίες που προέρχονται από όλα τα μέρη του κόσμου. Αυτή η κοσμογονική επανάσταση στην πληροφόρηση καταργεί τα σύνορα των κρατών και ευνοεί την προσέγγιση και συνεργασία τους σε παγκόσμια κλίμακα. Πάνω από όλα, όμως, επιδρά στον ψυχισμό του ανθρώπου, ο οποίος αντιλαμβάνεται τις τεράστιες δυνατότητες προόδου που του παρέχει η πληροφόρηση, παράλληλα, όμως, νιώθει παγιδευμένος, εφόσον είναι υποχρεωμένος να αφομοιώσει τον τεράστιο όγκο αυτών των πληροφοριών. Ο όρος πληροφόρηση αναφέρεται σε εκείνη τη μορφή επικοινωνίας , κατά την οποία ο πομπός (κάτοχος των μέσων πληροφόρησης) γνωστοποιεί στο δέκτη (κοινό, πολίτες) γεγονότα, καταστάσεις, γνώσεις και ιδέες με ακρίβεια, παρέχοντας του επίσης ένα σύνολο συναφών παραμέτρων που επιτρέπουν στο δέκτη να κατανοήσουν το βαθύτερο νόημά τους.
Καθημερινά γινόμαστε όλοι πομποί και δέκτες, όταν διαβάζουμε εφημερίδα, όταν ακούμε ειδήσεις ή όταν παρακολουθούμε τηλεόραση. Η πληροφόρηση και ενημέρωση είναι συνεχής και για αρκετό χρόνο τη μέρα και τη νύχτα. Σήμερα η πληροφόρηση, με την πρόοδο της τεχνικής, αποτελεί οργανωμένο θεσμό, όπως είναι τα γραφεία πληροφοριών που συγκεντρώνουν πληροφορίες πολιτικού, οικονομικού και επιστημονικού περιεχομένου. Οι επιχειρήσεις, τα ερευνητικά κέντρα κ.α. στηρίζουν την οργάνωση και απόδοσή τους στην πληροφόρηση. Η πληροφόρηση αποτελεί ταυτόχρονα αγαθό και εμπόρευμα καθώς μπορεί να ελέγχεται ή να κατευθύνεται από οργανωμένα συμφέροντα .
Με την έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση ο σύγχρονος άνθρωπος:
•Μαθαίνει τι γίνεται γύρω του στον κατάλληλο χρόνο με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα με υπευθυνότητα και θάρρος, να προστατεύεται από τους κινδύνους που τον απειλούν παίρνοντας τα κατάλληλα μέτρα, να αντεπεξέρχεται ψύχραιμα και αποτελεσματικά στις δυσκολίες και τα εμπόδια που συναντά στη ζωή του, να αντιλαμβάνεται τα ατομικά και τα κοινωνικά του προβλήματα στις πραγματικές τους διαστάσεις.
•Αποκτά θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις, χρήσιμες στην κοινωνική του ζωή.
•Συμμετέχει στη συνεχή εξέλιξη των γνώσεων, πληροφορείται αμέσως για τις κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνικής.
•Καταργούνται τα σύνορα των κρατών και γεφυρώνονται οι μεγάλες αποστάσεις. Ο άνθρωπος ενημερώνεται για τις διεθνείς εξελίξεις και για τις πολιτικές, οικονομικές αλλαγές που συμβαίνουν και προσαρμόζεται στις διεθνείς συγκυρίες. Αντιλαμβάνεται και συνειδητοποιεί τους διεθνείς κινδύνους και παίρνει άμεση και συγκεκριμένη θέση απέναντι στα διεθνή ζητήματα.
•Σχηματίζει μια αντικειμενική αντίληψη για τους συνανθρώπους του και τα επιτεύγματα του πολιτισμού.
•Συμβάλλει στην επικοινωνία των ανθρώπων και την αμοιβαία κατανόηση των λαών.
•Γνωρίζει από πριν τις καταστάσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσει, γίνεται κύριος της τύχης και της μοίρας του και με αποφασιστικότητα και μεθοδικότητα καταλήγει σε σωστές επιλογές και συνειδητές πράξεις για την ατομική του και την κοινωνική πρόοδο.
•Διακρίνεται για την αυτενέργεια και την πρωτοβουλία του.
•Συνειδητοποιεί τις ευθύνες του απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους .
•Αιτιολογεί τις σκέψεις και τις κρίσεις του, αποκτά ελεύθερη και ανεξάρτητη βούληση με αποτέλεσμα να μην γίνεται άνθρωπος της μάζας.
•Γίνεται αμερόληπτος, αποφεύγει τον φανατισμό και το δογματισμό και διακρίνεται για τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές του αντιλήψεις και πεποιθήσεις.
•Δραστηριοποιεί τις κοινωνικές ομάδες και ενεργοποιεί το άτομο με αποτέλεσμα την απόκτηση κοινωνικής συνείδησης και την ενεργή συμμετοχή στα κοινωνικά δρώμενα .
Βοηθά λοιπόν το άτομο να ανταποκριθεί στο ρόλο του πολίτη .
•Διαφωτίζει την κοινή γνώμη πάνω σε ποικίλα θέματα.
•Στηρίζει την κοινωνική ελευθερία και το δημοκρατικό πολίτευμα.
•Μπορεί να ερμηνεύσει τα γεγονότα και να τα συγκρίνει με άλλα παρόμοια .
•Αποκτά πολλά και ποικίλα ερεθίσματα για πνευματική δημιουργία. Αναπτύσσει τη νόηση, τη φαντασία του, την κριτική του ικανότητα .
•Συμβιβάζει την ελευθερία στην έκφραση με τη σωστή πληροφόρηση.__
Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 2010
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Προσδιορισμός εννοιών
Προσφορά της επιστήμης στους ανθρώπους διαχρονικά
Προσόντα που πρέπει να διαθέτει ο επιστήμονας
Η επιστήμη στην υπηρεσία του ανθρώπου
Η Επιστήμη ως αυτοσκοπός
Κίνδυνοι από τη ραγδαία επιστημονική εξέλιξη
Επιστήμη: η λέξη επιστήμη προέρχεται από το ρήμα «επίσταμαι» που σημαίνει «γνωρίζω καλά» και αναφέρεται στην πλήρη και ακριβή γνώση ορισμένων πραγμάτων μετά από παρατήρηση και έρευνα.
Επιστήμονας: είναι ο κάτοχος επιστήμης έπειτα από ειδικές σπουδές.
Επιστημοσύνη: είναι η τέλεια γνώση επιστημονικού θέματος με το οποίο
κάποιος ασχολείται.
Ευθύνη: Ο εκ των προτέρων αναλογισμός των συνεπειών των πράξεων και παραλείψεών μας, η υποχρέωση να λογοδοτεί κανείς για πράξεις και παραλείψεις. Η ευθύνη είναι ανάλογη της κοινωνικής θέσης, του αντίκτυπου των έργων και λόγων μας στο κοινωνικό
σύνολο. Μεγάλη η ευθύνη των πνευματικών ανθρώπων (επιστημόνων, καλλιτεχνών, λογοτεχνών, δημοσιογράφων, πολιτικών).
Επιστημονική ουδετερότητα: Θεωρεί ότι η επιστήμη υπάρχει μόνο για την
επιστήμη, για την προσπέλαση της γνώσης, τον εντοπισμό της αλήθειας την
έρευνα και τη διατύπωση νόμων που διέπουν τα φυσικά και κοινωνικά
φαινόμενα => αποποιείται των οποιωνδήποτε ευθυνών από τη χρήση των
επιστημονικών γνώσεων εις βάρος της ανθρωπότητας
Κοινωνική ευθύνη επιστημόνων: Θεωρείται ότι η επιστήμη και οι επιστήμονες δεν είναι άμοιροι κοινωνικής ευθύνης. Σήμερα, με δεδομένο ότι η επιστημονική γνώση γίνεται πράξη μέσω της τεχνολογίας και επηρεάζει την καθημερινή ζωή όλων, ο επιστήμονας δεν μπορεί να καμώνεται τον αμέτοχο. Άλλωστε, όντας εξαρτημένος από τις χρηματοδοτήσεις κρατικών και ιδιωτικών φορέων (που προσδοκούν κέρδος, πολιτικό ή οικονομικό), γνωρίζει ή έστω υποψιάζεται την πιθανότητα τουλάχιστον, χρήσης των επιστημονικών και τεχνικών πορισμάτων του με τρόπο αθέμιτο. Επομένως, ένας επιστήμονας χωρίς τη συναίσθηση αυτής της ευθύνης είναι ένας επικίνδυνος άνθρωπος• και μάλιστα πολύ επικίνδυνος, δεδομένου ότι είναι έξυπνος και κατέχει πολλές γνώσεις (. Ι. Μανωλεδάκης).
Προσφορά της επιστήμης στους ανθρώπους διαχρονικά
Προσέφερε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να επιμηκύνουν το χρόνο της
ζωής τους με επιτυχή τρόπο (βιολογία, ιατρική, φαρμακευτική, κλπ.).
Τους παρείχε τα μέσα να αξιοποιήσουν τους φυσικούς πόρους (= νερό,
έδαφος, ηλιακή ενέργεια) ώστε να επιβιώσουν και περαιτέρω να αποκτήσουν
ποιότητα ζωής ( = ασφάλεια και αξιοπρέπεια).
Η εφαρμογή των επιστημονικών γνώσεων, μέσω της τεχνολογίας (=
εργαλεία, τεχνικές, μέθοδοι) στον τομέα της εργασίας, οδήγησε στην αύξηση
της ποσότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών (=ευημερία,
διευκόλυνση της καθημερινότητας, π.χ. οικιακές συσκευές).
Τους βοήθησε να εκμηδενίσουν τις αποστάσεις του χώρου (=ανάπτυξη
συγκοινωνιών) και του χρόνου (=ανάπτυξη επικοινωνιών).
Να ερευνήσουν το ιστορικό παρελθόν και να αποκομίσουν γνώση και
πολύτιμη πείρα από πολιτισμούς που δεν υπάρχουν πια (=ιστορία,
αρχαιολογία, γραφολογία).
Να οργανώσουν ορθολογιστικά την κοινωνία καταμερίζοντας την εργασία
και τα αγαθά στη βάση του συλλογικού καλού (=κοινωνιολογία, πολιτικές
επιστήμες).
Να διερευνήσουν τον ψυχικό τους κόσμο και το υποσυνείδητο (= ψυχολογία,
φιλοσοφία) κατανοώντας ψυχικά κίνητρα, ανάγκες και προσδοκίες ατόμων
και ομάδων → να οργανώσουν τη ζωή τους χωρίς φόβο και ενοχή
(αυτοσυνειδησία, αυτογνωσία).
_ Προσόντα που πρέπει να διαθέτει ο επιστήμονας
Πίστη στη λογική και επιθυμία για έρευνα (δημιουργική περιέργεια).
Φιλελεύθερο πνεύμα, διορατικότητα, προσδοκία για ένα καλύτερο μέλλον
(=όραμα, υγιής φιλοδοξία).
Ανθρωπιστικές αρχές και αξίες (=σεβασμός στον άνθρωπο).
Ευσυνειδησία και εργατικότητα (=ως αξία μοναδική η έρευνα απαιτεί
υπομονή και συστηματικότητα).
Ευαίσθητη κοινωνική συνείδηση (=αίσθημα ευθύνης προς τους
συνανθρώπους του).
Ενδιαφέρον για τα κοινά (=πολιτικοποίηση και όχι κομματικοποίηση).
Ικανότητα σύλληψης των προβλημάτων στην ουσία τους (ώστε να θέτει
εύστοχα ερωτήματα και να αναζητά ακριβείς απαντήσεις).
Επιθυμία να διαλέγεται και να συνεργάζεται με τα άλλα μέλη της
επιστημονικής κοινότητας στο πλαίσιο της οποίας δραστηριοποιείται.
_ Η επιστήμη στην υπηρεσία του ανθρώπου
Στόχος της επιστήμης είναι η βελτίωση της ζωής των ανθρώπων μέσω της
επίλυσης των προβλημάτων τους και της κάλυψης των αναγκών τους
(=υλικών, πνευματικών, ηθικών).
Οι επιστήμονες: ως ερευνητές προσανατολίζουν την εργασία τους στο
συλλογικό καλό, λειτουργούν όχι ως μονάδες, αλλά ως μέλη της κοινωνίας.
Αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα αποτελέσματα της δουλειάς τους και τις
πιθανές αρνητικές τους συνέπειες (= επεμβαίνουν επανορθωτικά εάν
χρειάζεται).
Προσβλέπουν σε μια εξέλιξη υπό προϋποθέσεις (=ηθικές, νομικές) κι όχι
αχαλίνωτη και αυθαίρετη, αλλά αντίθετα σταδιακή, ώστε να «απορροφηθεί»
ομαλά από την κοινωνία.
Προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τους άλλους ανθρώπους, να
εκλαϊκεύσουν τις θεωρίες τους, να μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις τους, να
αναβαθμίσουν πνευματικά το σύνολο (μορφωτική ανύψωση του λαού ≠
δογματισμός, μυστικισμός).
_ Η Επιστήμη ως αυτοσκοπός
Σύμφωνα με αυτό το δόγμα η επιστήμη δεν περιορίζεται από κανένα ηθικό
όριο αλλά στοχεύει στην αποκάλυψη της αλήθειας με κάθε κόστος.
Οι επιστήμονες ερευνούν χωρίς να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα
αποτελέσματα των μελετών τους. Υπηρετούν την εξέλιξη χωρίς όρια, χωρίς
περιορισμούς από κοινωνικές επιταγές.
Η επιστημονική γνώση θεωρείται προνόμιο των λίγων-ειδικών («ελίτ») οι
οποίοι δεν νιώθουν την υποχρέωση να την μεταγγίσουν στους άλλους
ανθρώπους.
_ Κίνδυνοι από τη ραγδαία επιστημονική εξέλιξη
Υλικός Τομέας
_ Η λεηλασία και φθορά της φύσης (=εξάντληση ενεργειακών
αποθεμάτων).
_ Η εκμετάλλευση της επιστημονικής γνώσης ως όργανο μεγιστοποίησης
των κερδών ορισμένων χωρών σε βάρος άλλων (= βιομηχανικές χώρες της
Δύσης ≠ Τρίτος Κόσμος).
Κοινωνικός Τομέας
_ Η μονομερής εξειδίκευση καθιστά τον ίδιο τον επιστήμονα αδύναμο να
αξιολογήσει με κοινωνικά και ηθικά κριτήρια τη δουλειά του.
_ Η επιστημονική γνώση ανάγεται σε ανώτατη πολιτισμική αξία και ο
επιστήμονας απαλλάσσεται από την υποχρέωση να ενδιαφέρεται για την
εφαρμογή των επιτευγμάτων του και τις συνέπειες αυτής.
_ Ο υλικός πολιτισμός αναπτύσσεται ταχύτερα από τον μη υλικό (=ηθική,
αξίες, θεσμοί, φορείς κοινωνικοποίησης) με αποτέλεσμα να υπάρχει
πλούτος αγαθών, αλλά όχι αρμονία και ευτυχία στις σχέσεις των ατόμων
και ομάδων.
Ιδεολογικός – Ηθικός Τομέας
_ Η επιστήμη υπηρετεί χρησιμοθηρικές και ωφελιμιστικές σκοπιμότητες
(=δημιουργία καταναλωτικών προτύπων).
_ Η τεχνοκρατία και ο αυτοματισμός προσφέρουν νέα εργαλεία στην
προπαγάνδα, η οποία χρησιμοποιείται για τη χειραγώγηση των πολιτών
_ Ο ρυθμός των ανακαλύψεων και η αδυναμία του μέσου ανθρώπου να τις
παρακολουθήσει (π.χ. ρομποτική, κλωνοποίηση) δημιουργούν ένα
αίσθημα ανασφάλειας και επιτρέπουν την ανάπτυξη σκοταδιστικών
αντιλήψεων και επικίνδυνων απόψεων περί παγώματος της
επιστημονικοτεχνικής προόδου που, βέβαια, θα σήμαινε την επιστροφή
στον πρωτογονισμό.
Προσδιορισμός εννοιών
Προσφορά της επιστήμης στους ανθρώπους διαχρονικά
Προσόντα που πρέπει να διαθέτει ο επιστήμονας
Η επιστήμη στην υπηρεσία του ανθρώπου
Η Επιστήμη ως αυτοσκοπός
Κίνδυνοι από τη ραγδαία επιστημονική εξέλιξη
Επιστήμη: η λέξη επιστήμη προέρχεται από το ρήμα «επίσταμαι» που σημαίνει «γνωρίζω καλά» και αναφέρεται στην πλήρη και ακριβή γνώση ορισμένων πραγμάτων μετά από παρατήρηση και έρευνα.
Επιστήμονας: είναι ο κάτοχος επιστήμης έπειτα από ειδικές σπουδές.
Επιστημοσύνη: είναι η τέλεια γνώση επιστημονικού θέματος με το οποίο
κάποιος ασχολείται.
Ευθύνη: Ο εκ των προτέρων αναλογισμός των συνεπειών των πράξεων και παραλείψεών μας, η υποχρέωση να λογοδοτεί κανείς για πράξεις και παραλείψεις. Η ευθύνη είναι ανάλογη της κοινωνικής θέσης, του αντίκτυπου των έργων και λόγων μας στο κοινωνικό
σύνολο. Μεγάλη η ευθύνη των πνευματικών ανθρώπων (επιστημόνων, καλλιτεχνών, λογοτεχνών, δημοσιογράφων, πολιτικών).
Επιστημονική ουδετερότητα: Θεωρεί ότι η επιστήμη υπάρχει μόνο για την
επιστήμη, για την προσπέλαση της γνώσης, τον εντοπισμό της αλήθειας την
έρευνα και τη διατύπωση νόμων που διέπουν τα φυσικά και κοινωνικά
φαινόμενα => αποποιείται των οποιωνδήποτε ευθυνών από τη χρήση των
επιστημονικών γνώσεων εις βάρος της ανθρωπότητας
Κοινωνική ευθύνη επιστημόνων: Θεωρείται ότι η επιστήμη και οι επιστήμονες δεν είναι άμοιροι κοινωνικής ευθύνης. Σήμερα, με δεδομένο ότι η επιστημονική γνώση γίνεται πράξη μέσω της τεχνολογίας και επηρεάζει την καθημερινή ζωή όλων, ο επιστήμονας δεν μπορεί να καμώνεται τον αμέτοχο. Άλλωστε, όντας εξαρτημένος από τις χρηματοδοτήσεις κρατικών και ιδιωτικών φορέων (που προσδοκούν κέρδος, πολιτικό ή οικονομικό), γνωρίζει ή έστω υποψιάζεται την πιθανότητα τουλάχιστον, χρήσης των επιστημονικών και τεχνικών πορισμάτων του με τρόπο αθέμιτο. Επομένως, ένας επιστήμονας χωρίς τη συναίσθηση αυτής της ευθύνης είναι ένας επικίνδυνος άνθρωπος• και μάλιστα πολύ επικίνδυνος, δεδομένου ότι είναι έξυπνος και κατέχει πολλές γνώσεις (. Ι. Μανωλεδάκης).
Προσφορά της επιστήμης στους ανθρώπους διαχρονικά
Προσέφερε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να επιμηκύνουν το χρόνο της
ζωής τους με επιτυχή τρόπο (βιολογία, ιατρική, φαρμακευτική, κλπ.).
Τους παρείχε τα μέσα να αξιοποιήσουν τους φυσικούς πόρους (= νερό,
έδαφος, ηλιακή ενέργεια) ώστε να επιβιώσουν και περαιτέρω να αποκτήσουν
ποιότητα ζωής ( = ασφάλεια και αξιοπρέπεια).
Η εφαρμογή των επιστημονικών γνώσεων, μέσω της τεχνολογίας (=
εργαλεία, τεχνικές, μέθοδοι) στον τομέα της εργασίας, οδήγησε στην αύξηση
της ποσότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών (=ευημερία,
διευκόλυνση της καθημερινότητας, π.χ. οικιακές συσκευές).
Τους βοήθησε να εκμηδενίσουν τις αποστάσεις του χώρου (=ανάπτυξη
συγκοινωνιών) και του χρόνου (=ανάπτυξη επικοινωνιών).
Να ερευνήσουν το ιστορικό παρελθόν και να αποκομίσουν γνώση και
πολύτιμη πείρα από πολιτισμούς που δεν υπάρχουν πια (=ιστορία,
αρχαιολογία, γραφολογία).
Να οργανώσουν ορθολογιστικά την κοινωνία καταμερίζοντας την εργασία
και τα αγαθά στη βάση του συλλογικού καλού (=κοινωνιολογία, πολιτικές
επιστήμες).
Να διερευνήσουν τον ψυχικό τους κόσμο και το υποσυνείδητο (= ψυχολογία,
φιλοσοφία) κατανοώντας ψυχικά κίνητρα, ανάγκες και προσδοκίες ατόμων
και ομάδων → να οργανώσουν τη ζωή τους χωρίς φόβο και ενοχή
(αυτοσυνειδησία, αυτογνωσία).
_ Προσόντα που πρέπει να διαθέτει ο επιστήμονας
Πίστη στη λογική και επιθυμία για έρευνα (δημιουργική περιέργεια).
Φιλελεύθερο πνεύμα, διορατικότητα, προσδοκία για ένα καλύτερο μέλλον
(=όραμα, υγιής φιλοδοξία).
Ανθρωπιστικές αρχές και αξίες (=σεβασμός στον άνθρωπο).
Ευσυνειδησία και εργατικότητα (=ως αξία μοναδική η έρευνα απαιτεί
υπομονή και συστηματικότητα).
Ευαίσθητη κοινωνική συνείδηση (=αίσθημα ευθύνης προς τους
συνανθρώπους του).
Ενδιαφέρον για τα κοινά (=πολιτικοποίηση και όχι κομματικοποίηση).
Ικανότητα σύλληψης των προβλημάτων στην ουσία τους (ώστε να θέτει
εύστοχα ερωτήματα και να αναζητά ακριβείς απαντήσεις).
Επιθυμία να διαλέγεται και να συνεργάζεται με τα άλλα μέλη της
επιστημονικής κοινότητας στο πλαίσιο της οποίας δραστηριοποιείται.
_ Η επιστήμη στην υπηρεσία του ανθρώπου
Στόχος της επιστήμης είναι η βελτίωση της ζωής των ανθρώπων μέσω της
επίλυσης των προβλημάτων τους και της κάλυψης των αναγκών τους
(=υλικών, πνευματικών, ηθικών).
Οι επιστήμονες: ως ερευνητές προσανατολίζουν την εργασία τους στο
συλλογικό καλό, λειτουργούν όχι ως μονάδες, αλλά ως μέλη της κοινωνίας.
Αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα αποτελέσματα της δουλειάς τους και τις
πιθανές αρνητικές τους συνέπειες (= επεμβαίνουν επανορθωτικά εάν
χρειάζεται).
Προσβλέπουν σε μια εξέλιξη υπό προϋποθέσεις (=ηθικές, νομικές) κι όχι
αχαλίνωτη και αυθαίρετη, αλλά αντίθετα σταδιακή, ώστε να «απορροφηθεί»
ομαλά από την κοινωνία.
Προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τους άλλους ανθρώπους, να
εκλαϊκεύσουν τις θεωρίες τους, να μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις τους, να
αναβαθμίσουν πνευματικά το σύνολο (μορφωτική ανύψωση του λαού ≠
δογματισμός, μυστικισμός).
_ Η Επιστήμη ως αυτοσκοπός
Σύμφωνα με αυτό το δόγμα η επιστήμη δεν περιορίζεται από κανένα ηθικό
όριο αλλά στοχεύει στην αποκάλυψη της αλήθειας με κάθε κόστος.
Οι επιστήμονες ερευνούν χωρίς να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα
αποτελέσματα των μελετών τους. Υπηρετούν την εξέλιξη χωρίς όρια, χωρίς
περιορισμούς από κοινωνικές επιταγές.
Η επιστημονική γνώση θεωρείται προνόμιο των λίγων-ειδικών («ελίτ») οι
οποίοι δεν νιώθουν την υποχρέωση να την μεταγγίσουν στους άλλους
ανθρώπους.
_ Κίνδυνοι από τη ραγδαία επιστημονική εξέλιξη
Υλικός Τομέας
_ Η λεηλασία και φθορά της φύσης (=εξάντληση ενεργειακών
αποθεμάτων).
_ Η εκμετάλλευση της επιστημονικής γνώσης ως όργανο μεγιστοποίησης
των κερδών ορισμένων χωρών σε βάρος άλλων (= βιομηχανικές χώρες της
Δύσης ≠ Τρίτος Κόσμος).
Κοινωνικός Τομέας
_ Η μονομερής εξειδίκευση καθιστά τον ίδιο τον επιστήμονα αδύναμο να
αξιολογήσει με κοινωνικά και ηθικά κριτήρια τη δουλειά του.
_ Η επιστημονική γνώση ανάγεται σε ανώτατη πολιτισμική αξία και ο
επιστήμονας απαλλάσσεται από την υποχρέωση να ενδιαφέρεται για την
εφαρμογή των επιτευγμάτων του και τις συνέπειες αυτής.
_ Ο υλικός πολιτισμός αναπτύσσεται ταχύτερα από τον μη υλικό (=ηθική,
αξίες, θεσμοί, φορείς κοινωνικοποίησης) με αποτέλεσμα να υπάρχει
πλούτος αγαθών, αλλά όχι αρμονία και ευτυχία στις σχέσεις των ατόμων
και ομάδων.
Ιδεολογικός – Ηθικός Τομέας
_ Η επιστήμη υπηρετεί χρησιμοθηρικές και ωφελιμιστικές σκοπιμότητες
(=δημιουργία καταναλωτικών προτύπων).
_ Η τεχνοκρατία και ο αυτοματισμός προσφέρουν νέα εργαλεία στην
προπαγάνδα, η οποία χρησιμοποιείται για τη χειραγώγηση των πολιτών
_ Ο ρυθμός των ανακαλύψεων και η αδυναμία του μέσου ανθρώπου να τις
παρακολουθήσει (π.χ. ρομποτική, κλωνοποίηση) δημιουργούν ένα
αίσθημα ανασφάλειας και επιτρέπουν την ανάπτυξη σκοταδιστικών
αντιλήψεων και επικίνδυνων απόψεων περί παγώματος της
επιστημονικοτεχνικής προόδου που, βέβαια, θα σήμαινε την επιστροφή
στον πρωτογονισμό.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Τεχνολογία: Η μελέτη και η πρακτική εφαρμογή των γνώσεων, των μεθόδων και των πορισμάτων των θετικών επιστημών, και ιδιαίτερα της μηχανικής, στη βιομηχανία, στην ιατρική, στις επιχειρήσεις, στο εμπόριο και σε άλλους τομείς της δραστηριότητας και της ζωής του ανθρώπου γενικότερα.
Τεχνοκρατία: Η κυριαρχία του πνεύματος της τεχνολογίας στην κοινωνική και πολιτική ζωή – σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. /
Η θεωρία σύμφωνα με την οποία η ευημερία του ανθρώπου στηρίζεται κυρίως στην τεχνολογική πρόοδο (σε αντίθεση με τη θεωρία που υποστηρίζει ότι η ευημερία εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο και τις πνευματικές του αξίες).
Τεχνικός πολιτισμός: η κυριαρχία της «μηχανής» στη ζωή του ανθρώπου η οποία βοηθά και υποκαθιστά τον άνθρωπο σε κάθε δραστηριότητά του.
Θετικές πλευρές της τεχνικής προόδου:
1. κυριαρχία του ανθρώπου στη φύση: αξιοποίηση των δυνάμεων της φύσης προς όφελος του ανθρώπου
2. απαλλαγή από το μόχθο εργασίας
3. παραγωγή περισσότερων αγαθών, σε λιγότερο χρόνο, με βελτιωμένη ποιότητα (=άνοδος του βιοτικού επιπέδου)
4. ανάπτυξη της επιστήμης: η πρόοδος της έρευνας οδήγησε στη διάγνωση, πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών
5. βελτίωση μέσων επικοινωνίας, μεταφοράς, πληροφόρησης
6. αναβάθμιση της ανθρώπινης ζωής: άνοδος γνώσης, ορθολογισμός, κοινωνική ισότητα, οικουμενική συνείδηση, ανάπτυξη τέχνης
αρνητικά του μηχανικού πολιτισμού:
καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος
μηχανοποίηση (και επομένως τυποποίηση, αυτοματισμός) της ανθρώπινης εργασίας και γενικότερα της ανθρώπινης ζωής.
επιβάρυνση της προσωπικότητας: ο άνθρωπος σταδιακά απομακρύνθηκε από τομείς δραστηριότητας (ανία, αλλοτρίωση, μοναχικότητα)
περιορισμός της ελευθερίας: η μηχανή καθορίζει την ανθρώπινη ενέργεια
σωματική επιβάρυνση: ο άνθρωπος έγινε μαλθακός, απομακρύνθηκε από τη «φυσική» κίνηση.
ανάπτυξη κοινωνικής παθογένειας: μεγαλουπόλεις / εγκληματικότητα / τρομοκρατία / όπλα
επιθυμητή στάση / αντιμετώπιση:
Η κατανόηση του φαινομένου, ότι δηλαδή εφόσον ο πολιτισμός αναπτύσσεται μονομερώς, η κοινωνία δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ανθρώπου.
1. Να μην υστερεί σε ανάπτυξη ο πνευματικός χαρακτήρας του πολιτισμού (συμβολή οικογένειας, σχολείου, πολιτείας)
2. Προσανατολισμός του ατόμου στις ανθρωπιστικές αξίες ώστε να μην υφίσταται όλες τις αρνητικές εκδοχές της τεχνικής προόδου προκειμένου να απολαμβάνει τα αγαθά της.
Τεχνολογία: Η μελέτη και η πρακτική εφαρμογή των γνώσεων, των μεθόδων και των πορισμάτων των θετικών επιστημών, και ιδιαίτερα της μηχανικής, στη βιομηχανία, στην ιατρική, στις επιχειρήσεις, στο εμπόριο και σε άλλους τομείς της δραστηριότητας και της ζωής του ανθρώπου γενικότερα.
Τεχνοκρατία: Η κυριαρχία του πνεύματος της τεχνολογίας στην κοινωνική και πολιτική ζωή – σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. /
Η θεωρία σύμφωνα με την οποία η ευημερία του ανθρώπου στηρίζεται κυρίως στην τεχνολογική πρόοδο (σε αντίθεση με τη θεωρία που υποστηρίζει ότι η ευημερία εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο και τις πνευματικές του αξίες).
Τεχνικός πολιτισμός: η κυριαρχία της «μηχανής» στη ζωή του ανθρώπου η οποία βοηθά και υποκαθιστά τον άνθρωπο σε κάθε δραστηριότητά του.
Θετικές πλευρές της τεχνικής προόδου:
1. κυριαρχία του ανθρώπου στη φύση: αξιοποίηση των δυνάμεων της φύσης προς όφελος του ανθρώπου
2. απαλλαγή από το μόχθο εργασίας
3. παραγωγή περισσότερων αγαθών, σε λιγότερο χρόνο, με βελτιωμένη ποιότητα (=άνοδος του βιοτικού επιπέδου)
4. ανάπτυξη της επιστήμης: η πρόοδος της έρευνας οδήγησε στη διάγνωση, πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών
5. βελτίωση μέσων επικοινωνίας, μεταφοράς, πληροφόρησης
6. αναβάθμιση της ανθρώπινης ζωής: άνοδος γνώσης, ορθολογισμός, κοινωνική ισότητα, οικουμενική συνείδηση, ανάπτυξη τέχνης
αρνητικά του μηχανικού πολιτισμού:
καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος
μηχανοποίηση (και επομένως τυποποίηση, αυτοματισμός) της ανθρώπινης εργασίας και γενικότερα της ανθρώπινης ζωής.
επιβάρυνση της προσωπικότητας: ο άνθρωπος σταδιακά απομακρύνθηκε από τομείς δραστηριότητας (ανία, αλλοτρίωση, μοναχικότητα)
περιορισμός της ελευθερίας: η μηχανή καθορίζει την ανθρώπινη ενέργεια
σωματική επιβάρυνση: ο άνθρωπος έγινε μαλθακός, απομακρύνθηκε από τη «φυσική» κίνηση.
ανάπτυξη κοινωνικής παθογένειας: μεγαλουπόλεις / εγκληματικότητα / τρομοκρατία / όπλα
επιθυμητή στάση / αντιμετώπιση:
Η κατανόηση του φαινομένου, ότι δηλαδή εφόσον ο πολιτισμός αναπτύσσεται μονομερώς, η κοινωνία δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ανθρώπου.
1. Να μην υστερεί σε ανάπτυξη ο πνευματικός χαρακτήρας του πολιτισμού (συμβολή οικογένειας, σχολείου, πολιτείας)
2. Προσανατολισμός του ατόμου στις ανθρωπιστικές αξίες ώστε να μην υφίσταται όλες τις αρνητικές εκδοχές της τεχνικής προόδου προκειμένου να απολαμβάνει τα αγαθά της.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΜΕ ΜΕΛΛΟΝ
Οι 50 ειδικότητες με τη μεγαλύτερη ζήτηση μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.
Εργασίες χειρωνακτικής φύσεως, όπως του ηλεκτρολόγου και του υδραυλικού, αλλά και ειδικότητες των κλάδων της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, των κατασκευών, της ναυτιλίας και των μεταφορών, οι οποίες απαιτούν πτυχίο ανώτατης σχολής, συμπεριλαμβάνονται μέσα στα 50 επαγγέλματα με τις καλύτερες προοπτικές απασχόλησης για τα επόμενα 10 χρόνια.
Οπως προκύπτει από τα συμπεράσματα των ερευνών της επιστημονικής ομάδας του πρώην υπουργού και καθηγητή της Οικονομικής της Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, κ. Θεόδωρου Κατσανέβα, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλες τις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες διαπιστώνεται ότι όσες εργασίες σχετίζονται με την υψηλή τεχνολογία, καθώς και με οικονομικούς, διοικητικούς, τραπεζικούς, εμπορικούς και κατασκευαστικούς τομείς θα έχουν σταθερή ζήτηση στο άμεσο μέλλον.
Συγκεκριμένα, στη χώρα μας ειδικότητες όπως του τεχνικού βιολογικής οικολογικής γεωργίας, αρδεύσεων και ιχθυοκαλλιεργειών, του κηπουρού, του ξυλουργού, του οδηγού ταξί, λεωφορείου ή φορτηγού, του μάγειρα, αλλά και του αρχιτέκτονα, του πολιτικού μηχανικού και του προγραμματιστή ή τεχνικού ηλεκτρονικών υπολογιστών και τηλεπικοινωνιών θα συνεχίσουν να προσφέρουν θέσεις απασχόλησης. Επίσης, θετικές θα είναι οι προοπτικές για όσους επιλέξουν να μπουν στα Σώματα Ασφαλείας και στο Στρατό.
Αντίθετα, επαγγέλματα όπως του γιατρού, του οδοντιάτρου, του φαρμακοποιού, του δικηγόρου και του δασκάλου, τα οποία παλιότερα θεωρούνταν ικανά να προσφέρουν πλήρη απασχόληση και καλές αμοιβές, σήμερα εμφανίζονται κορεσμένα. Αρνητικές είναι οι προοπτικές και για τις ειδικότητες οι οποίες συνδέονται με τις θεωρητικές σπουδές.
Σύμφωνα με την έρευνα που διενεργείται σταθερά τα τελευταία 15 έτη από την επιστημονική ομάδα του κ. Κατσανέβα, οι βασικές αιτίες αυτής της εξέλιξης, μεταξύ άλλων, είναι ο μεγάλος αριθμός αποφοίτων από αντίστοιχες σχολές καθώς και οι διαφοροποιήσεις στην παραγωγή σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές εξελίξεις.
«Από τις έρευνές μας προκύπτει η πορεία που θα ακολουθήσουν τα επαγγέλματα, μακροπρόθεσμα, σε επίπεδο ζήτησης», εξηγεί στον ΕΤ ο κ. Κατσανέβας. «Διαφοροποιήσεις μπορεί να προκύψουν μόνο βραχυπρόθεσμα και αυτό εξαιτίας ενδεχόμενων απρόβλεπτων παραγόντων. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, δηλαδή σε βάθος δεκαετίας, οι προβλέψεις για την προοπτική των διαφόρων ειδικοτήτων επαληθεύονται πλήρως», καταλήγει ο καθηγητής της Οικονομικής της Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
Oι ειδικότητες της επιτυχίας ανά κλάδο :
Γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία και γεωλογία
1. Τεχνολόγος θερμοκηπίων - ανθοκομίας
2. Τεχνικός βιολογικής γεωργίας
3. Κηπουρός
4. Τεχνικός αρδεύσεων
5.Τεχνίτης ιχθυοκαλλιεργειών
Κατασκευές, μηχανολογία κ.λπ.
1. Μηχανολόγος - μηχανικός
2. Πολιτικός μηχανικός
3. Αρχιτέκτονας μηχανικός
4. Τεχνολόγος - Ηλεκτρολόγος
5. Υδραυλικός
6. Τεχνικός εργαλειομηχανών
7. Ξυλουργός - τεχνίτης
Πληροφορική
1. Πληροφορικός - προγραμματιστής
2. Πληροφορικός οικονομίας - διοίκησης
3. Πληροφορικός τηλεπικοινωνιών - δικτύων
4. Πληροφορικός πληροφοριακών συστημάτων
5. Πληροφορικός Διαδικτύου
6. Τεχνικός πληροφορικής με πολυμέσα
7. Τεχνικός πληροφορικός εφαρμογών
8. Τεχνικός βάσεων δεδομένων και δικτύων
9. Τεχνικός ιστοσελίδων
10. Πληροφορικός - Ηλεκτρονικός
11. Πληροφορικός - Ηλεκτρολόγος - Μηχανικός
12. Τεχνικός ραδιοτηλεόρασης - δικτύων
13. Τεχνικός ηλεκτρονικών μηχανών γραφείου
14. Τεχνικός κινητής τηλεφωνίας
15. Τεχνικός Η/Υ - δικτύων
16. Τεχνικός ηλεκτρονικών μικροσυσκευών
Οικονομία, τράπεζες, διοίκηση
1. Φοροτεχνικός - Λογιστής
2. Οικονομολόγος - Πληροφορικός
3. Οικονομολόγος - Μηχανολόγος
Νομικά
1. Δικαστής
Μεταφορές, ναυτιλία
1. Πλοίαρχος
2. Αξιωματικός Εμπ. Ναυτικού
3. Οδηγός ταξί
4. Οδηγός λεωφορείου
5. Οδηγός φορτηγού
Τουρισμός, επισιτισμός
1. Μάγειρας
2. Ζαχαροπλάστης
Καλές και εφαρμοσμένες τέχνες
1. Τεχνολόγος γραφικών τεχνών
2. Σχεδιαστής μέσω Η/Υ
Υγεία, πρόνοια
1. Νοσηλευτής/τρια
2. Τεχνολόγος ιατρικών οργάνων
3. Τεχνικός ακτινολόγος
4. Κοινωνικός φροντιστής - οικιακός βοηθός
Κοινωνιολογία, διεθνολογία, πολιτικές επιστήμες
1. Διπλωμάτης - διπλωματικός υπάλληλος
Στρατιωτικά επαγγέλματα
1. Αξιωματικός Στρατού, Ναυτικού, Αεροπορίας
2. Αξιωματικός Αστυνομίας, Πυροσβεστικής
3. Μόνιμος στρατιωτικών μονάδων
Εκκλησιαστικά
1. Κληρικός ιερέας
Οι 50 ειδικότητες με τη μεγαλύτερη ζήτηση μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.
Εργασίες χειρωνακτικής φύσεως, όπως του ηλεκτρολόγου και του υδραυλικού, αλλά και ειδικότητες των κλάδων της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, των κατασκευών, της ναυτιλίας και των μεταφορών, οι οποίες απαιτούν πτυχίο ανώτατης σχολής, συμπεριλαμβάνονται μέσα στα 50 επαγγέλματα με τις καλύτερες προοπτικές απασχόλησης για τα επόμενα 10 χρόνια.
Οπως προκύπτει από τα συμπεράσματα των ερευνών της επιστημονικής ομάδας του πρώην υπουργού και καθηγητή της Οικονομικής της Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, κ. Θεόδωρου Κατσανέβα, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλες τις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες διαπιστώνεται ότι όσες εργασίες σχετίζονται με την υψηλή τεχνολογία, καθώς και με οικονομικούς, διοικητικούς, τραπεζικούς, εμπορικούς και κατασκευαστικούς τομείς θα έχουν σταθερή ζήτηση στο άμεσο μέλλον.
Συγκεκριμένα, στη χώρα μας ειδικότητες όπως του τεχνικού βιολογικής οικολογικής γεωργίας, αρδεύσεων και ιχθυοκαλλιεργειών, του κηπουρού, του ξυλουργού, του οδηγού ταξί, λεωφορείου ή φορτηγού, του μάγειρα, αλλά και του αρχιτέκτονα, του πολιτικού μηχανικού και του προγραμματιστή ή τεχνικού ηλεκτρονικών υπολογιστών και τηλεπικοινωνιών θα συνεχίσουν να προσφέρουν θέσεις απασχόλησης. Επίσης, θετικές θα είναι οι προοπτικές για όσους επιλέξουν να μπουν στα Σώματα Ασφαλείας και στο Στρατό.
Αντίθετα, επαγγέλματα όπως του γιατρού, του οδοντιάτρου, του φαρμακοποιού, του δικηγόρου και του δασκάλου, τα οποία παλιότερα θεωρούνταν ικανά να προσφέρουν πλήρη απασχόληση και καλές αμοιβές, σήμερα εμφανίζονται κορεσμένα. Αρνητικές είναι οι προοπτικές και για τις ειδικότητες οι οποίες συνδέονται με τις θεωρητικές σπουδές.
Σύμφωνα με την έρευνα που διενεργείται σταθερά τα τελευταία 15 έτη από την επιστημονική ομάδα του κ. Κατσανέβα, οι βασικές αιτίες αυτής της εξέλιξης, μεταξύ άλλων, είναι ο μεγάλος αριθμός αποφοίτων από αντίστοιχες σχολές καθώς και οι διαφοροποιήσεις στην παραγωγή σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές εξελίξεις.
«Από τις έρευνές μας προκύπτει η πορεία που θα ακολουθήσουν τα επαγγέλματα, μακροπρόθεσμα, σε επίπεδο ζήτησης», εξηγεί στον ΕΤ ο κ. Κατσανέβας. «Διαφοροποιήσεις μπορεί να προκύψουν μόνο βραχυπρόθεσμα και αυτό εξαιτίας ενδεχόμενων απρόβλεπτων παραγόντων. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, δηλαδή σε βάθος δεκαετίας, οι προβλέψεις για την προοπτική των διαφόρων ειδικοτήτων επαληθεύονται πλήρως», καταλήγει ο καθηγητής της Οικονομικής της Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
Oι ειδικότητες της επιτυχίας ανά κλάδο :
Γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία και γεωλογία
1. Τεχνολόγος θερμοκηπίων - ανθοκομίας
2. Τεχνικός βιολογικής γεωργίας
3. Κηπουρός
4. Τεχνικός αρδεύσεων
5.Τεχνίτης ιχθυοκαλλιεργειών
Κατασκευές, μηχανολογία κ.λπ.
1. Μηχανολόγος - μηχανικός
2. Πολιτικός μηχανικός
3. Αρχιτέκτονας μηχανικός
4. Τεχνολόγος - Ηλεκτρολόγος
5. Υδραυλικός
6. Τεχνικός εργαλειομηχανών
7. Ξυλουργός - τεχνίτης
Πληροφορική
1. Πληροφορικός - προγραμματιστής
2. Πληροφορικός οικονομίας - διοίκησης
3. Πληροφορικός τηλεπικοινωνιών - δικτύων
4. Πληροφορικός πληροφοριακών συστημάτων
5. Πληροφορικός Διαδικτύου
6. Τεχνικός πληροφορικής με πολυμέσα
7. Τεχνικός πληροφορικός εφαρμογών
8. Τεχνικός βάσεων δεδομένων και δικτύων
9. Τεχνικός ιστοσελίδων
10. Πληροφορικός - Ηλεκτρονικός
11. Πληροφορικός - Ηλεκτρολόγος - Μηχανικός
12. Τεχνικός ραδιοτηλεόρασης - δικτύων
13. Τεχνικός ηλεκτρονικών μηχανών γραφείου
14. Τεχνικός κινητής τηλεφωνίας
15. Τεχνικός Η/Υ - δικτύων
16. Τεχνικός ηλεκτρονικών μικροσυσκευών
Οικονομία, τράπεζες, διοίκηση
1. Φοροτεχνικός - Λογιστής
2. Οικονομολόγος - Πληροφορικός
3. Οικονομολόγος - Μηχανολόγος
Νομικά
1. Δικαστής
Μεταφορές, ναυτιλία
1. Πλοίαρχος
2. Αξιωματικός Εμπ. Ναυτικού
3. Οδηγός ταξί
4. Οδηγός λεωφορείου
5. Οδηγός φορτηγού
Τουρισμός, επισιτισμός
1. Μάγειρας
2. Ζαχαροπλάστης
Καλές και εφαρμοσμένες τέχνες
1. Τεχνολόγος γραφικών τεχνών
2. Σχεδιαστής μέσω Η/Υ
Υγεία, πρόνοια
1. Νοσηλευτής/τρια
2. Τεχνολόγος ιατρικών οργάνων
3. Τεχνικός ακτινολόγος
4. Κοινωνικός φροντιστής - οικιακός βοηθός
Κοινωνιολογία, διεθνολογία, πολιτικές επιστήμες
1. Διπλωμάτης - διπλωματικός υπάλληλος
Στρατιωτικά επαγγέλματα
1. Αξιωματικός Στρατού, Ναυτικού, Αεροπορίας
2. Αξιωματικός Αστυνομίας, Πυροσβεστικής
3. Μόνιμος στρατιωτικών μονάδων
Εκκλησιαστικά
1. Κληρικός ιερέας
Αρχαία γνωμικά
Μηδέν άγαν τίποτα υπερβολικό, τα πάντα με μέτρο
Παν μέτρον άριστον η αποφυγή ακροτήτων και υπερβολών είναι η ορθότερη στάση
Χρόνου φείδου μη σπαταλάς το χρόνο σου
Έν οίδα ότι ουδέν οίδα Ένα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα (Σωκράτης)
Νους υγιής εν σώματι υγιεί η σωματική και πνευματική υγεία είναι αλληλένδετες
Μη μου τους κύκλους τάραττε μη μου χαλάς τους κύκλους, μην με ταράζεις (Αρχιμήδης)
Ουκ εν τω πολλώ το ευ η ποιότητα δεν βρίσκεται (πάντα) στην ποσότητα
Μηδένα προ του τέλους μακάριζε Κανένα μην καλοτυχίζεις πριν να δεις το τέλος του
Τα εν οίκω μη εν δήμω Ό,τι έχω στο σπίτι μου δεν είναι ανάγκη να τα δείχνω σε όλους.
Αιέν αριστεύειν Πάντοτε να αριστεύεις και να υπερέχεις (Όμηρος, Ιλιάδα)
Υπό την αιγίδα υπό την προστασία
Εφ όρου ζωής για όλη τη ζωή
Έχει σώας τας φρένας είναι διανοητικώς και ψυχικώς υγιής
Ενώπιος ενωπίω πρόσωπο με πρόσωπο
Ή ταν ή επί τας ή με την ασπίδα ή πάνω της
Από τη Σκύλα στη Χάρυβδη σε εξαιρετικά δυσχερή κατάσταση
Κακήν κακώς με τον χειρότερο, τον πιο ανάρμοστο τρόπο
Άχθος αρούρης βάρος της γης, για άνθρωπο που δεν είναι χρήσιμος, που παρασιτεί εις βάρος των άλλων.
Αγρόν ηγόρασα (Καινή Διαθήκη) για κάποιον που αδυνατεί να ξεχωρίσει το ουσιώδες από το επουσιώδες με αποτέλεσμα να αδιαφορεί για σημαντικά πράγματα.
Αγαπάτε αλλήλους (Καινή Διαθήκη) να αγαπάτε ο ένας τον άλλον
Εν τω άμα (και το θάμα) αμέσως, χωρίς καθυστέρηση
Αμ' έπος αμ' έργον αμέσως, μαζί με τα λόγια και οι πράξη (Ηρόδοτος)
Δίδω γη και ύδωρ παραδίνομαι χωρίς αντίσταση
Εν ριπή οφθαλμού πάρα πολύ γρήγορα, στη στιγμή (Καινή διαθήκη)
Εν βρασμώ ψυχής υπερδιέγερση που παρεμποδίζει τη σκέψη
Ράβδος εν γωνία άρα βρέχει για συλλογισμούς με ελάχιστη λογική συνοχή, για συμπεράσματα που δεν είναι σαφές πως προκύπτουν
Μηδέν άγαν τίποτα υπερβολικό, τα πάντα με μέτρο
Παν μέτρον άριστον η αποφυγή ακροτήτων και υπερβολών είναι η ορθότερη στάση
Χρόνου φείδου μη σπαταλάς το χρόνο σου
Έν οίδα ότι ουδέν οίδα Ένα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα (Σωκράτης)
Νους υγιής εν σώματι υγιεί η σωματική και πνευματική υγεία είναι αλληλένδετες
Μη μου τους κύκλους τάραττε μη μου χαλάς τους κύκλους, μην με ταράζεις (Αρχιμήδης)
Ουκ εν τω πολλώ το ευ η ποιότητα δεν βρίσκεται (πάντα) στην ποσότητα
Μηδένα προ του τέλους μακάριζε Κανένα μην καλοτυχίζεις πριν να δεις το τέλος του
Τα εν οίκω μη εν δήμω Ό,τι έχω στο σπίτι μου δεν είναι ανάγκη να τα δείχνω σε όλους.
Αιέν αριστεύειν Πάντοτε να αριστεύεις και να υπερέχεις (Όμηρος, Ιλιάδα)
Υπό την αιγίδα υπό την προστασία
Εφ όρου ζωής για όλη τη ζωή
Έχει σώας τας φρένας είναι διανοητικώς και ψυχικώς υγιής
Ενώπιος ενωπίω πρόσωπο με πρόσωπο
Ή ταν ή επί τας ή με την ασπίδα ή πάνω της
Από τη Σκύλα στη Χάρυβδη σε εξαιρετικά δυσχερή κατάσταση
Κακήν κακώς με τον χειρότερο, τον πιο ανάρμοστο τρόπο
Άχθος αρούρης βάρος της γης, για άνθρωπο που δεν είναι χρήσιμος, που παρασιτεί εις βάρος των άλλων.
Αγρόν ηγόρασα (Καινή Διαθήκη) για κάποιον που αδυνατεί να ξεχωρίσει το ουσιώδες από το επουσιώδες με αποτέλεσμα να αδιαφορεί για σημαντικά πράγματα.
Αγαπάτε αλλήλους (Καινή Διαθήκη) να αγαπάτε ο ένας τον άλλον
Εν τω άμα (και το θάμα) αμέσως, χωρίς καθυστέρηση
Αμ' έπος αμ' έργον αμέσως, μαζί με τα λόγια και οι πράξη (Ηρόδοτος)
Δίδω γη και ύδωρ παραδίνομαι χωρίς αντίσταση
Εν ριπή οφθαλμού πάρα πολύ γρήγορα, στη στιγμή (Καινή διαθήκη)
Εν βρασμώ ψυχής υπερδιέγερση που παρεμποδίζει τη σκέψη
Ράβδος εν γωνία άρα βρέχει για συλλογισμούς με ελάχιστη λογική συνοχή, για συμπεράσματα που δεν είναι σαφές πως προκύπτουν
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ – Ψυχαγωγία - Διασκέδαση
ΟΡΙΣΜΟΣ
Ελεύθερος χρόνος ορίζεται ο χρόνος που απομένει, εάν αφαιρεθεί ο εργάσιμος χρόνος και ο λεγόμενος νεκρός χρόνος (αυτός που καταναλίσκεται για τη μετάβαση από τη μια δραστηριότητα σε μιαν άλλη) και αφήνεται στην ελεύθερη διάθεση του ατόμου σύμφωνα με τις ιδιαίτερες επιθυμίες του. Στην ελληνική γλώσσα ο διαθέσιμος χρόνος ονομάζεται ελεύθερος, ακριβώς για να διαφοροποιηθεί από τον εργάσιμο χρόνο που έχει χαρακτήρα καταναγκαστικό. Επομένως, πρόκειται για σαφή διχοτόμηση του ανθρώπινου χρόνου, γεγονός που συνυφαίνεται τόσο με το χαρακτήρα της εργασίας όσο και με τον τρόπο ζωής, τις νοοτροπίες και τις κοινωνικές συμπεριφορές.
Ψυχαγωγία (ψυχή + άγω) = Με τον όρο αυτό εννοούμε το σύνολο των δημιουργικών τρόπωναξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου, που προσφέρουν στον άνθρωπο όχι μόνο ευχαρίστηση, χαλάρωση, φυγή από την καθημερινότητα και τη μονοτονία αλλά και ψυχική και πνευματική
καλλιέργεια.
Διασκέδαση (από το ρήμα διασκεδάννυμι = διασκορπίζω) = Με τον όρο αυτό εννοούμε την εκτόνωση, την ψυχική εκφόρτιση που έχει ανάγκη ο άνθρωπος στη ζωή του και ειδικότερα στον ελεύθερο χρόνο του, προκειμένου να νιώσει ψυχικά ισορροπημένος. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, με την πολυπλοκότητα των κοινωνιών και τις μεγάλες απαιτήσεις, τα καταιγιστικά μηνύματα και τους αλληλοσυγκρουόμενους ρόλους, η διασκέδαση είναι
απαραίτητη.
Σημείωση: Διακρίνουμε τη γνήσια ψυχαγωγία και τη νόθη ψυχαγωγία, όπως επίσης την υγιή διασκέδαση και την ανούσια διασκέδαση που τελικά οδηγεί και στην ψυχοκτονία. Το ιδανικό είναι ο άνθρωπος στον ελεύθερο χρόνο του να συνδυάζει τη γνήσια ψυχαγωγία με την υγιή διασκέδαση αλλά και την ξεκούραση.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Η σημασία του ελεύθερου χρόνου είχε εκτιμηθεί ήδη από την αρχαία Ελλάδα, καθώς ο Αριστοτέλης πίστευε πως ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι το τέλος της δουλειάς, αλλά ότι η δουλειά αποτελεί το τέλος του ελεύθερου χρόνου, ακριβώς επειδή κατ’ αυτόν η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στην ιδιοποίηση του χρόνου του. Ο Σταγειρίτης φιλόσοφος ήταν αντίθετος σε έναν ελεύθερο χρόνο αφιερωμένο στην τεμπελιά. Η ευτυχία, έλεγε, δεν μπορεί
να βρίσκεται στην ευχάριστη διασκέδαση, εάν το μέτρο της είναι ένας άνθρωπος όχι ουσιαστικά παιδευμένος. Έτσι, στην αρχαία Ελλάδα οι πνευματικές ενασχολήσεις των πολιτών ήταν απόρροια του υψηλού πολιτιστικού επιπέδουτης κλασικής αρχαιότητας, κάτι βέβαια που άρχισε να παρακμάζει μαζί με την παρακμή της ίδιας της αρχαίας κοινωνίας. Είχε
δίκιο λοιπόν ο Παπανούτσος όταν έγραφε : «Αν όχι ο βεβαιότερος, ασφαλώς όμως ο παραστατικότερος δείκτης πολιτισμού μιας κοινότητας ανθρώπων είναι ο τρόπος ψυχαγωγίας της». Στους νεότερους χρόνους, ο Τόμας Μορ το 1515 στην «Ουτοπία» του φαντάζεται 6ωρη εργασία και το διαθέσιμο χρόνο να αφιερώνεται στην αύξηση των γνώσεων, γεγονός που θα επιτρέπει στον άνθρωπο καλύτερη συμμετοχή στην ιδανική πολιτεία. Στην «Πόλη του Ήλιου» του Καμπανέλα, εργάσιμη μέρα έχει μειωθεί στις τέσσερις ώρες και ο καθένας
αξιοποιεί το χρόνο του σύμφωνα με τις ιδιαίτερες κλίσεις και ανάγκες του. Ο Όουεν θεωρούσε τη δημιουργία, την πνευματική ενασχόληση, στοιχεία αυτογνωσίας του ανθρώπου και πρότεινε τη μερική απασχόληση σαν λύση για την εξοικονόμηση περισσότερου ελεύθερου χρόνου. Από τον περασμένο αιώνα, όταν η εργατική τάξη απέκτησε ταξική συνείδηση και άρχισε να διεκδικεί δικαιώματα, ταυτόχρονα απαίτησε την μείωση του εργάσιμου χρόνου, θεσμοθέτηση του 8ωρου και δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο.
ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΥΞΗΣΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
•Περισσότερες αργίες.
•Πενθήμερη εργασία.
•Οκτάωρη καθημερινή απασχόληση.
•Η σταδιακή επέκταση της ετήσιας άδειας με αποδοχές, αυξημένος χρόνος διακοπών.
•Η ιλιγγιώδης ανάπτυξη των επιστημών και η εισαγωγή αυτόματων ηλεκτρονικών μηχανών στην παραγωγική διαδικασία αντικατέστησαν τον ανθρώπινο μόχθο, αύξησαν την παραγωγή και μείωσαν το ωράριο της καθημερινής απασχόλησης με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο ελεύθερος χρόνος.
•Η εξειδίκευση, σε κάθε δραστηριότητα υπάρχει ένας ειδικός με αποτέλεσμα να εξοικονομείται ελεύθερος χρόνος.
•Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και η βελτίωση των μέσων μεταφοράς και συγκοινωνίας, η οποία εκμηδένισε τις αποστάσεις.
•Η μείωση του ωραρίου εργασίας για να απασχοληθούν περισσότεροι άνθρωποι και να περιοριστεί η ανεργία.
•Αυξήθηκε το εργατικό δυναμικό.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ;
•Η μηχανοποίηση και τυποποίηση της εργασίας έκανε αναγκαία την αύξηση του ελεύθερου χρόνου για να ανανεωθεί ο ανθρώπινος οργανισμός, οι σωματικές και οι ψυχικές δυνάμεις του ανθρώπου. Η αναζήτηση του ελεύθερου χρόνου είναι μια διέξοδος του ανθρώπου που επιζητά να ελευθερωθεί από τον ασφυκτικό και ανθυγιεινό χώρο της εργασίας και γενικά από την ορθολογιστική οργάνωση της ζωής του.
•Απαλλάσσει από την ένταση, την ανία, την πλήξη και την αλλοτρίωση, καταστάσεις στις οποίες οδηγεί η μηχανιστική, μονότροπη και εξειδικευμένη σημερινή εργασία. Ο ελεύθερος χρόνος μπορεί να διατεθεί για ερασιτεχνική απασχόληση και ατομική δημιουργία, δραστηριότητες που αποφορτίζουν το άτομο από την ένταση και τη μονοτονία της εργασίας. Δίνει τα περιθώρια να καλλιεργήσει τα ταλέντα και τις κλίσεις του.
•Συμβάλλει στην ψυχολογική ισορροπία του ατόμου, γιατί του δίνει τη δυνατότητα να απαλλαγεί από το άγχος, την εσωστρέφεια, την απομόνωση και να συνάψει διαπροσωπικές σχέσεις με άτομα που βρίσκονται έξω από το χώρο εργασίας του. Τα ταξίδια κοντά στη φύση και άλλες μορφές ψυχαγωγίας θα του επιτρέψουν να ξεφύγει από την καθημερινότητα, θα το ηρεμήσουν και θα το βοηθήσουν να ξαναβρεί τον εαυτό του.
•Δίνεται η δυνατότητα για ευρύτερη πνευματική και πολιτιστική καλλιέργεια. Το άτομο βγαίνει από το μονόδρομο της υπερεργασίας και διαθέτει το χρόνο του για ευρύτερο προβληματισμό, ενδοσκόπηση και ενασχόληση με τις τέχνες και τα γράμματα. Η λογοτεχνία, το θέατρο και οι άλλες μορφές τέχνης δίνουν νέα διάσταση στη ζωή, αναβαθμίζουν την ποιότητά της και γεμίζουν τον άνθρωπο με νέες παραστάσεις και γνώσεις, ιδιαίτερα σήμερα που είναι ισόπεδη, μονότονη και άχαρη.
•Συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, γιατί μπορεί να διαθέσει τον ελεύθερο χρόνο του σε κοινωνικές δραστηριότητες και να συνεργαστεί με τους συνανθρώπους του για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Με αυτό τον τρόπο του δίνεται η ευκαιρία να εξασφαλίσει τη συναισθηματική γαλήνη, να αποβάλλει τις εγωιστικές τάσεις, να επαναπροσδιορίσει αξίες και να απαλλαγεί από την αντικοινωνική αντίληψη ότι το ατομικό συμφέρον είναι υπέρτερο του κοινωνικού.
•Συντελεί στη συγκρότηση της προσωπικότητας. Η ορθή διάθεση του ελεύθερου χρόνου είναι ο κυριότερος παράγοντας για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Η δυνατότητα ενασχόλησης με πνευματικές, πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές και άλλες δραστηριότητες καταξιώνουν την ύπαρξή του, γιατί αισθάνεταιπολίτης του κόσμου και τα ενδιαφέροντα και η προσφορά του ξεφεύγουν από το ατομικό κέλυφος και προσλαμβάνουν ευρύτερη κοινωνική σημασία. Το άτομο αναπτύσσει πνεύμα συνεργασίας, άμιλλας και ομαδικότητας και καλλιεργεί τις ψυχικές του αρετές (αγωνιστικότητα, τόλμη, αποφασιστικότητα, επιμονή).
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Παρά την αύξηση του διαθέσιμου χρόνου τα τελευταία χρόνια και τον πολλαπλασιασμό των εναλλακτικών λύσεων για το ξόδεμά του, εμφανίστηκε το φαινόμενο άλλοι να ντρέπονται για τις δυνατότητες και τη χρήση του ελεύθερου χρόνου και άλλοι να παραπονιούνται πως έχουν οργανώσει με τέτοιο τρόπο τη ζωή τους που δεν τους απομένει διαθέσιμος χρόνος. Μάλιστα
οι δεύτεροι ισχυρίζονται πως σε καμιά άλλοι εποχή ο άνθρωπος δεν αντιμετώπιζε τόσο έντονο πρόβλημα χρόνου όσο στη σημερινή. Καθώς οι δύο ερωτήσεις διίστανται αναρωτιέται κανείς που βρίσκεται η αλήθεια. Για να απαντηθεί το ερώτημα, ας έχουμε υπόψη πως το πρόβλημα του ελεύθερου χρόνου στις μέρες μας έχει δύο διαστάσεις, μία ποσοτική και μία ποιοτική. Η ποσοτική συνίσταται στην ουσιαστική χρονική συρρίκνωση του μη εργασιακού
χρόνου, η δε ποιοτική αναφέρεται στη φαλκίδευση του ίδιου του χαρακτήρα του ως χρόνου ελεύθερων και μη χειραγωγούμενων επιλογών.
ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Ο περιορισμός του ελεύθερου χρόνου οφείλεται τόσο στην αύξηση του εργάσιμου χρόνου όσο και στην αντίστοιχη αύξηση του νεκρού χρόνου και του χρόνου που διαθέτει ο άνθρωπος για την επανάκτηση των βιολογικών του δυνάμεων. Η μείωση αυτή μπορεί πρωτίστως να αποδοθεί :
•Σε υπερωρίες.
•Σε υπερεργασία και δεύτερη απασχόληση που μπορεί να οφείλεται είτε σε μη επαρκείς αποδοχές από την πρώτη εργασία είτε στην επιθυμία να καλύψουμε περισσότερες καταναλωτικές μας ανάγκες.
•Σε σύνθετα εργασιακά καθήκοντα.
•Στο θεσμό της μερικής απασχόλησης και του ελαστικού ωραρίου.
•Σε επαγγέλματα κοπιαστικά που απαιτούν πολλές ώρες ανάπαυσης για ανάκτηση δυνάμεων.
•Στην αύξηση του νεκρού χρόνου που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο δραστηριότητες.
Σημείωση : Ιδιαίτερος λόγος βέβαια μπορεί να γίνει για τις εργαζόμενες γυναίκες, καθώς η ανάληψη πολλαπλών και συχνά αλληλοσυγκρουόμενων ρόλων υπό τις παρούσες συνθήκες εξανεμίζει τον ελεύθερο χρόνο τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, ενώ ο αγώνας για την ισότητα των δύο φύλων οδήγησε στην εκ μέρους της γυναίκας κατάκτηση ολοένα και
περισσότερων θέσεων στον δημόσιο, στον εξω-οικιακό τομέα, δεν επέφερε όμως και αντίστοιχη απαλλαγή από παραδοσιακές θέσεις και ρόλους στον ιδιωτικό, στον ενδο-οικιακό τομέα. Ένα μέρος του ελεύθερου χρόνου των γυναικών αναλίσκεται στην εκπλήρωση παραδοσιακών οικιακών ρόλων.
ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Πόσο ουσιαστικά ελεύθερος είναι ο «ελεύθερος χρόνος» μας, σε ποιο βαθμό οι επιλογές είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά προσωπικής βούλησης και όχι έξωθεν χειραγώγησης ; Τελικά ο αλλοτριωμένος στην εργασία του άνθρωπος, μπορεί να είναι ελεύθερος έξω από αυτήν ; η σύγχρονη κοινωνιολογική σκέψη στέκεται με σκεπτικισμό απέναντι στο φαινόμενο του ελεύθερου χρόνου και μάλιστα πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως τελικά αποτελεί
φενάκη και άλλον έναν αλλοτριωτικό μηχανισμό.
•Η στείρα τεχνοκρατική αντίληψη και ο βιομηχανοποιημένος τρόπος ζωής εκφυλίζουν τον πνευματικό δυναμισμό του ανθρώπου, οπότε δεν έχει την πνευματική ωριμότητα να ασχοληθεί με δημιουργικές ενασχολήσεις στον ελεύθερο χρόνο του.
•Η εργασία εισπράττεται απαξιωτικά και χρησιμοθηρικά ως βιοπορισμός και μόνο, με αποτέλεσμα ο ελεύθερος χρόνος να λειτουργεί σαν πεδίο ψυχοπνευματικής εκτόνωσης και όχι δημιουργικής αναζωογόνησης του ανθρώπου. Η απουσία νοήματος και καταξίωσης στην εργασία υπονομεύει τον ελεύθερο χρόνο, γιατί ο αλλοτριωμένος εργαζόμενος ουσιαστικά αποσκοπεί σ’ ένα αντιστάθμισμα, στην εύρεση ενός υποκατάστατου της απολεσθείσης του δημιουργικότητας.
•Η ανταγωνιστική σημερινή κοινωνία γεμίζει το άτομο άγχος, αβεβαιότητα και
ανασφάλεια, με αποτέλεσμα ο ελεύθερος χρόνος να διατίθεται και αυτός για
προβληματισμό που σχετίζεται με την εργασία.
•Η ταχύτατη εξέλιξη αύξησε τις υποχρεώσεις του ανθρώπου, με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου, προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτές.
•Συσσώρευση πάρα πολλών ανθρώπων στα μεγάλα αστικά κέντρα, έλλειψη ζωτικού χώρου για προσωπική έκφραση, απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας, αποξένωση. Όλα αυτά αλλοτριώνουν τους ανθρώπους και τους στρέφουν στην ανούσια εκτόνωση και τη μη υγιή ψυχαγωγία.
•Η συνθετότητα των κοινωνιών, η καθημερινή πίεση, η αγωνία για το μέλλον, οι φοβερές απαιτήσεις, η αποξένωση από κάθε τομέα της ιδιωτικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής, οι αλληλοσυγκρουόμενοι ρόλοι σε συνδυασμό με σοβαρά προβλήματα, όπως η ανεργία, η αναξιοκρατία, καταπιέζουν τον άνθρωπο και τον οδηγούν σε εκτόνωση, ακόμη και σε αντικοινωνικές συμπεριφορές στον ελεύθερο χρόνο του.
•Η οικογένεια διέρχεται κρίση, χάνει το νόημα της εστίας, οπότε δεν υπάρχει χρόνος και διάθεση, ώστε να μεταλαμπαδεύσουν οι γονείς στα παιδιά τις κατάλληλες αρχές και τα κατάλληλα ενδιαφέροντα, για να αξιοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους.
•Το σχολείο λειτουργεί περισσότερο ως φορέας χρησιμοθηρικής γνώσης και λιγότερο ως φορέας ανθρωπιστικής παιδείας, που διαμορφώνει ανθρώπους σφαιρικούς και πολύπλευρους, ώστε να έχουν συνείδηση ότι ο ελεύθερος χρόνος είναι χρόνος για εσωτερική ανάταση και όχι για ψυχοκτονία. Οι νέοι είναι οι «πιο σκληρά εργαζόμενοι»,
προκειμένου να αποκτήσουν τα εφόδια για τη μελλοντική τους αποκατάσταση.
•Γενικότερα η οικογένεια, το εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και η πολιτεία δε βοηθούν στον εντοπισμό των κλίσεων και των ενδιαφερόντων των νέων, ώστε με βάση αυτά, να αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους και δεν παρέχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις (γυμναστήρια, βιβλιοθήκες, προκλήσεις επικοινωνίας με τη φύση) για μια τέτοια προοπτική.
•Τα ΜΜΕ και πρωτίστως η τηλεόραση με τα φθηνά θεάματα και τα «εύπεπτα σόου» προβάλλουν αρνητικά πρότυπα ως προς το θέμα της ψυχαγωγίας, οπότε τελικά προσανατολίζουν τους δέκτες στην ανούσια διασκέδαση.
•Το ίδιο το άτομο ευθύνεται : μιμητισμός, υποδούλωση στη μόδα, έλλειψη ενδιαφερόντων.
•Ο καταναλωτισμός οδήγησε στην υπερεργασία για την απόκτηση των υπέρμετρων αγαθών. Ο άνθρωπος γίνεται βορά στη μανιώδη αναζήτηση του χρήματος για την ικανοποίηση των πλασματικών του αναγκών, γεγονός που αλώνει τον ελεύθερο χρόνο.
«Ουσιαστικά, η καταναλωτική μας κοινωνία είναι κοινωνία κατανάλωσης προϊόντων με προορισμό τον ελεύθερο χρόνο. Τα μακαρόνια δεν είναι απλώς τροφή, επιτρέπουν στην οικογένεια να γιορτάσει γύρω στο τραπέζι. Ο καφές δεν βοηθά στο να βγει η δουλειά, οργανώνει την παρέα, τα ρούχα υπόσχονται ένα άλλο στυλ ζωής, το αυτοκίνητο δεν είναι μέσο μεταφοράς, εξασφαλίζει την έξοδο από τη σκληρή πραγματικότητα της πόλης». Ο
homo consumens είναι ο χαρακτηριστικός τύπος της εποχής μας. Η διαφήμιση δεν αφήνει το άτομο ήσυχο, με αποτέλεσμα να ζει για να εργάζεται και να μην εργάζεται για να ζει.
•Η έλλειψη ουσιαστικής ανθρωπιστικής και κριτικής σκέψης επιτρέπει στην κυρίαρχη ιδεολογία να περνά ανάλογα πρότυπα.
•Η εμπορευματοποίηση της προσφερόμενης ψυχαγωγίας : ο ελεύθερος χρόνος εξαρτάται από εμπορεύματα και γίνεται εμπόρευμα και ο ίδιος. Η δημιουργία άλλωστε της λεγόμενης πολιτιστικής βιομηχανίας που κύριο γνώρισμα της αποτελεί η μαζική κουλτούρα, επινοήθηκε για να γεμίσει τον ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου. (μαζική κουλτούρα = όταν διάφορα στοιχεία της κουλτούρας επιλέγονται, μεταδίδονται και επιβάλλονται στους κοινωνούς με κριτήρια την εμπορικότητα, τότε τα στοιχεία αυτά μετατρέπονται σε μαζικά / καταναλωτικά προϊόντα. Οι φορείς που τα μεταδίδουν και τα επιβάλλουν είναι κατά κανόνα τα ΜΜΕ. Εξυπηρετεί την καταναλωτική κοινωνία, τη διάδοση του κομφορμισμού, την απόκτηση απατηλών γνώσεων, τη δημιουργία απλοϊκών
εικόνων για τη ευτυχία).
•Επικρατεί η τυποποίηση και η βιομηχανοποίηση της κάλυψης του ελεύθερου χρόνου. Η βιομηχανία του Χόλλυγουντ σχηματοποίησε το εσωτερικό κενό και παράγει υποκατάστατα ονείρων.
•Η κυρίαρχη αντίληψη είναι πως ψυχαγωγία = «σκότωμα της πλήξης», ανώδυνο ξόδεμα του ελεύθερου χρόνου. Έτσι για τους περισσότερους ανθρώπους των σύγχρονων μεγαλουπόλεων ο ελεύθερος χρόνος γίνεται μια απόπειρα φυγής κυρίως από τον εαυτό τους.
•Ιδιαίτερα στον ελληνικό χώρο το απότομο πέρασμα από τα παραδοσιακά κοινωνικά μορφώματα στη σύγχρονη κοινωνία της αφθονίας έχει επιφέρει μια άνευ προηγουμένου αξιολογική σύγχυση, με αποτέλεσμα ο Νεοέλληνας να διαμορφώνει τα πρότυπα του ελεύθερου χρόνου σύμφωνα με τα συμφέροντα των δημιουργών του επιδεικτικού καταναλωτισμού. Επίσης η χρόνια πολιτιστική εξάρτηση της χώρας μας από τη Δύση και η προσπάθεια άλωσης της αυθεντικής παραδοσιακής κουλτούρας μέσω κοσμοπολίτικων
εισαγόμενων ειδώλων, λειτούργησε με τέτοιο τρόπο, ώστε ο Νεοέλληνας να υποτιμήσει τις αξίες του και να ταυτίσει το μοντέρνο στη διασκέδαση και τη ψυχαγωγία με τις αξίες του δυτικού και δη του αμερικάνικου τρόπου ζωής.
Παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές του ατόμου
1. Η πνευματική καλλιέργεια και η γενικότερη παιδεία και ψυχοσύνθεση του ατόμου.
2. Οι ευκαιρίες που παρέχει το ευρύτερο πολιτιστικό περιβάλλον.
3. Η οικονομική του δυνατότητα.
4. Τα ΜΜΕ και τα πρότυπα που προβάλλουν.
5. Το υλιστικό πνεύμα της εποχής.
6. Η ηλικία. Κάθε ηλικία έχει το δικό της τρόπο ψυχαγωγίας που καθορίζεται από την
ψυχοβιολογική κατάσταση.
ΟΡΙΣΜΟΣ
Ελεύθερος χρόνος ορίζεται ο χρόνος που απομένει, εάν αφαιρεθεί ο εργάσιμος χρόνος και ο λεγόμενος νεκρός χρόνος (αυτός που καταναλίσκεται για τη μετάβαση από τη μια δραστηριότητα σε μιαν άλλη) και αφήνεται στην ελεύθερη διάθεση του ατόμου σύμφωνα με τις ιδιαίτερες επιθυμίες του. Στην ελληνική γλώσσα ο διαθέσιμος χρόνος ονομάζεται ελεύθερος, ακριβώς για να διαφοροποιηθεί από τον εργάσιμο χρόνο που έχει χαρακτήρα καταναγκαστικό. Επομένως, πρόκειται για σαφή διχοτόμηση του ανθρώπινου χρόνου, γεγονός που συνυφαίνεται τόσο με το χαρακτήρα της εργασίας όσο και με τον τρόπο ζωής, τις νοοτροπίες και τις κοινωνικές συμπεριφορές.
Ψυχαγωγία (ψυχή + άγω) = Με τον όρο αυτό εννοούμε το σύνολο των δημιουργικών τρόπωναξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου, που προσφέρουν στον άνθρωπο όχι μόνο ευχαρίστηση, χαλάρωση, φυγή από την καθημερινότητα και τη μονοτονία αλλά και ψυχική και πνευματική
καλλιέργεια.
Διασκέδαση (από το ρήμα διασκεδάννυμι = διασκορπίζω) = Με τον όρο αυτό εννοούμε την εκτόνωση, την ψυχική εκφόρτιση που έχει ανάγκη ο άνθρωπος στη ζωή του και ειδικότερα στον ελεύθερο χρόνο του, προκειμένου να νιώσει ψυχικά ισορροπημένος. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, με την πολυπλοκότητα των κοινωνιών και τις μεγάλες απαιτήσεις, τα καταιγιστικά μηνύματα και τους αλληλοσυγκρουόμενους ρόλους, η διασκέδαση είναι
απαραίτητη.
Σημείωση: Διακρίνουμε τη γνήσια ψυχαγωγία και τη νόθη ψυχαγωγία, όπως επίσης την υγιή διασκέδαση και την ανούσια διασκέδαση που τελικά οδηγεί και στην ψυχοκτονία. Το ιδανικό είναι ο άνθρωπος στον ελεύθερο χρόνο του να συνδυάζει τη γνήσια ψυχαγωγία με την υγιή διασκέδαση αλλά και την ξεκούραση.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Η σημασία του ελεύθερου χρόνου είχε εκτιμηθεί ήδη από την αρχαία Ελλάδα, καθώς ο Αριστοτέλης πίστευε πως ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι το τέλος της δουλειάς, αλλά ότι η δουλειά αποτελεί το τέλος του ελεύθερου χρόνου, ακριβώς επειδή κατ’ αυτόν η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στην ιδιοποίηση του χρόνου του. Ο Σταγειρίτης φιλόσοφος ήταν αντίθετος σε έναν ελεύθερο χρόνο αφιερωμένο στην τεμπελιά. Η ευτυχία, έλεγε, δεν μπορεί
να βρίσκεται στην ευχάριστη διασκέδαση, εάν το μέτρο της είναι ένας άνθρωπος όχι ουσιαστικά παιδευμένος. Έτσι, στην αρχαία Ελλάδα οι πνευματικές ενασχολήσεις των πολιτών ήταν απόρροια του υψηλού πολιτιστικού επιπέδουτης κλασικής αρχαιότητας, κάτι βέβαια που άρχισε να παρακμάζει μαζί με την παρακμή της ίδιας της αρχαίας κοινωνίας. Είχε
δίκιο λοιπόν ο Παπανούτσος όταν έγραφε : «Αν όχι ο βεβαιότερος, ασφαλώς όμως ο παραστατικότερος δείκτης πολιτισμού μιας κοινότητας ανθρώπων είναι ο τρόπος ψυχαγωγίας της». Στους νεότερους χρόνους, ο Τόμας Μορ το 1515 στην «Ουτοπία» του φαντάζεται 6ωρη εργασία και το διαθέσιμο χρόνο να αφιερώνεται στην αύξηση των γνώσεων, γεγονός που θα επιτρέπει στον άνθρωπο καλύτερη συμμετοχή στην ιδανική πολιτεία. Στην «Πόλη του Ήλιου» του Καμπανέλα, εργάσιμη μέρα έχει μειωθεί στις τέσσερις ώρες και ο καθένας
αξιοποιεί το χρόνο του σύμφωνα με τις ιδιαίτερες κλίσεις και ανάγκες του. Ο Όουεν θεωρούσε τη δημιουργία, την πνευματική ενασχόληση, στοιχεία αυτογνωσίας του ανθρώπου και πρότεινε τη μερική απασχόληση σαν λύση για την εξοικονόμηση περισσότερου ελεύθερου χρόνου. Από τον περασμένο αιώνα, όταν η εργατική τάξη απέκτησε ταξική συνείδηση και άρχισε να διεκδικεί δικαιώματα, ταυτόχρονα απαίτησε την μείωση του εργάσιμου χρόνου, θεσμοθέτηση του 8ωρου και δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο.
ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΥΞΗΣΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
•Περισσότερες αργίες.
•Πενθήμερη εργασία.
•Οκτάωρη καθημερινή απασχόληση.
•Η σταδιακή επέκταση της ετήσιας άδειας με αποδοχές, αυξημένος χρόνος διακοπών.
•Η ιλιγγιώδης ανάπτυξη των επιστημών και η εισαγωγή αυτόματων ηλεκτρονικών μηχανών στην παραγωγική διαδικασία αντικατέστησαν τον ανθρώπινο μόχθο, αύξησαν την παραγωγή και μείωσαν το ωράριο της καθημερινής απασχόλησης με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο ελεύθερος χρόνος.
•Η εξειδίκευση, σε κάθε δραστηριότητα υπάρχει ένας ειδικός με αποτέλεσμα να εξοικονομείται ελεύθερος χρόνος.
•Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και η βελτίωση των μέσων μεταφοράς και συγκοινωνίας, η οποία εκμηδένισε τις αποστάσεις.
•Η μείωση του ωραρίου εργασίας για να απασχοληθούν περισσότεροι άνθρωποι και να περιοριστεί η ανεργία.
•Αυξήθηκε το εργατικό δυναμικό.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ;
•Η μηχανοποίηση και τυποποίηση της εργασίας έκανε αναγκαία την αύξηση του ελεύθερου χρόνου για να ανανεωθεί ο ανθρώπινος οργανισμός, οι σωματικές και οι ψυχικές δυνάμεις του ανθρώπου. Η αναζήτηση του ελεύθερου χρόνου είναι μια διέξοδος του ανθρώπου που επιζητά να ελευθερωθεί από τον ασφυκτικό και ανθυγιεινό χώρο της εργασίας και γενικά από την ορθολογιστική οργάνωση της ζωής του.
•Απαλλάσσει από την ένταση, την ανία, την πλήξη και την αλλοτρίωση, καταστάσεις στις οποίες οδηγεί η μηχανιστική, μονότροπη και εξειδικευμένη σημερινή εργασία. Ο ελεύθερος χρόνος μπορεί να διατεθεί για ερασιτεχνική απασχόληση και ατομική δημιουργία, δραστηριότητες που αποφορτίζουν το άτομο από την ένταση και τη μονοτονία της εργασίας. Δίνει τα περιθώρια να καλλιεργήσει τα ταλέντα και τις κλίσεις του.
•Συμβάλλει στην ψυχολογική ισορροπία του ατόμου, γιατί του δίνει τη δυνατότητα να απαλλαγεί από το άγχος, την εσωστρέφεια, την απομόνωση και να συνάψει διαπροσωπικές σχέσεις με άτομα που βρίσκονται έξω από το χώρο εργασίας του. Τα ταξίδια κοντά στη φύση και άλλες μορφές ψυχαγωγίας θα του επιτρέψουν να ξεφύγει από την καθημερινότητα, θα το ηρεμήσουν και θα το βοηθήσουν να ξαναβρεί τον εαυτό του.
•Δίνεται η δυνατότητα για ευρύτερη πνευματική και πολιτιστική καλλιέργεια. Το άτομο βγαίνει από το μονόδρομο της υπερεργασίας και διαθέτει το χρόνο του για ευρύτερο προβληματισμό, ενδοσκόπηση και ενασχόληση με τις τέχνες και τα γράμματα. Η λογοτεχνία, το θέατρο και οι άλλες μορφές τέχνης δίνουν νέα διάσταση στη ζωή, αναβαθμίζουν την ποιότητά της και γεμίζουν τον άνθρωπο με νέες παραστάσεις και γνώσεις, ιδιαίτερα σήμερα που είναι ισόπεδη, μονότονη και άχαρη.
•Συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, γιατί μπορεί να διαθέσει τον ελεύθερο χρόνο του σε κοινωνικές δραστηριότητες και να συνεργαστεί με τους συνανθρώπους του για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Με αυτό τον τρόπο του δίνεται η ευκαιρία να εξασφαλίσει τη συναισθηματική γαλήνη, να αποβάλλει τις εγωιστικές τάσεις, να επαναπροσδιορίσει αξίες και να απαλλαγεί από την αντικοινωνική αντίληψη ότι το ατομικό συμφέρον είναι υπέρτερο του κοινωνικού.
•Συντελεί στη συγκρότηση της προσωπικότητας. Η ορθή διάθεση του ελεύθερου χρόνου είναι ο κυριότερος παράγοντας για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Η δυνατότητα ενασχόλησης με πνευματικές, πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές και άλλες δραστηριότητες καταξιώνουν την ύπαρξή του, γιατί αισθάνεταιπολίτης του κόσμου και τα ενδιαφέροντα και η προσφορά του ξεφεύγουν από το ατομικό κέλυφος και προσλαμβάνουν ευρύτερη κοινωνική σημασία. Το άτομο αναπτύσσει πνεύμα συνεργασίας, άμιλλας και ομαδικότητας και καλλιεργεί τις ψυχικές του αρετές (αγωνιστικότητα, τόλμη, αποφασιστικότητα, επιμονή).
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Παρά την αύξηση του διαθέσιμου χρόνου τα τελευταία χρόνια και τον πολλαπλασιασμό των εναλλακτικών λύσεων για το ξόδεμά του, εμφανίστηκε το φαινόμενο άλλοι να ντρέπονται για τις δυνατότητες και τη χρήση του ελεύθερου χρόνου και άλλοι να παραπονιούνται πως έχουν οργανώσει με τέτοιο τρόπο τη ζωή τους που δεν τους απομένει διαθέσιμος χρόνος. Μάλιστα
οι δεύτεροι ισχυρίζονται πως σε καμιά άλλοι εποχή ο άνθρωπος δεν αντιμετώπιζε τόσο έντονο πρόβλημα χρόνου όσο στη σημερινή. Καθώς οι δύο ερωτήσεις διίστανται αναρωτιέται κανείς που βρίσκεται η αλήθεια. Για να απαντηθεί το ερώτημα, ας έχουμε υπόψη πως το πρόβλημα του ελεύθερου χρόνου στις μέρες μας έχει δύο διαστάσεις, μία ποσοτική και μία ποιοτική. Η ποσοτική συνίσταται στην ουσιαστική χρονική συρρίκνωση του μη εργασιακού
χρόνου, η δε ποιοτική αναφέρεται στη φαλκίδευση του ίδιου του χαρακτήρα του ως χρόνου ελεύθερων και μη χειραγωγούμενων επιλογών.
ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Ο περιορισμός του ελεύθερου χρόνου οφείλεται τόσο στην αύξηση του εργάσιμου χρόνου όσο και στην αντίστοιχη αύξηση του νεκρού χρόνου και του χρόνου που διαθέτει ο άνθρωπος για την επανάκτηση των βιολογικών του δυνάμεων. Η μείωση αυτή μπορεί πρωτίστως να αποδοθεί :
•Σε υπερωρίες.
•Σε υπερεργασία και δεύτερη απασχόληση που μπορεί να οφείλεται είτε σε μη επαρκείς αποδοχές από την πρώτη εργασία είτε στην επιθυμία να καλύψουμε περισσότερες καταναλωτικές μας ανάγκες.
•Σε σύνθετα εργασιακά καθήκοντα.
•Στο θεσμό της μερικής απασχόλησης και του ελαστικού ωραρίου.
•Σε επαγγέλματα κοπιαστικά που απαιτούν πολλές ώρες ανάπαυσης για ανάκτηση δυνάμεων.
•Στην αύξηση του νεκρού χρόνου που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο δραστηριότητες.
Σημείωση : Ιδιαίτερος λόγος βέβαια μπορεί να γίνει για τις εργαζόμενες γυναίκες, καθώς η ανάληψη πολλαπλών και συχνά αλληλοσυγκρουόμενων ρόλων υπό τις παρούσες συνθήκες εξανεμίζει τον ελεύθερο χρόνο τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, ενώ ο αγώνας για την ισότητα των δύο φύλων οδήγησε στην εκ μέρους της γυναίκας κατάκτηση ολοένα και
περισσότερων θέσεων στον δημόσιο, στον εξω-οικιακό τομέα, δεν επέφερε όμως και αντίστοιχη απαλλαγή από παραδοσιακές θέσεις και ρόλους στον ιδιωτικό, στον ενδο-οικιακό τομέα. Ένα μέρος του ελεύθερου χρόνου των γυναικών αναλίσκεται στην εκπλήρωση παραδοσιακών οικιακών ρόλων.
ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Πόσο ουσιαστικά ελεύθερος είναι ο «ελεύθερος χρόνος» μας, σε ποιο βαθμό οι επιλογές είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά προσωπικής βούλησης και όχι έξωθεν χειραγώγησης ; Τελικά ο αλλοτριωμένος στην εργασία του άνθρωπος, μπορεί να είναι ελεύθερος έξω από αυτήν ; η σύγχρονη κοινωνιολογική σκέψη στέκεται με σκεπτικισμό απέναντι στο φαινόμενο του ελεύθερου χρόνου και μάλιστα πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως τελικά αποτελεί
φενάκη και άλλον έναν αλλοτριωτικό μηχανισμό.
•Η στείρα τεχνοκρατική αντίληψη και ο βιομηχανοποιημένος τρόπος ζωής εκφυλίζουν τον πνευματικό δυναμισμό του ανθρώπου, οπότε δεν έχει την πνευματική ωριμότητα να ασχοληθεί με δημιουργικές ενασχολήσεις στον ελεύθερο χρόνο του.
•Η εργασία εισπράττεται απαξιωτικά και χρησιμοθηρικά ως βιοπορισμός και μόνο, με αποτέλεσμα ο ελεύθερος χρόνος να λειτουργεί σαν πεδίο ψυχοπνευματικής εκτόνωσης και όχι δημιουργικής αναζωογόνησης του ανθρώπου. Η απουσία νοήματος και καταξίωσης στην εργασία υπονομεύει τον ελεύθερο χρόνο, γιατί ο αλλοτριωμένος εργαζόμενος ουσιαστικά αποσκοπεί σ’ ένα αντιστάθμισμα, στην εύρεση ενός υποκατάστατου της απολεσθείσης του δημιουργικότητας.
•Η ανταγωνιστική σημερινή κοινωνία γεμίζει το άτομο άγχος, αβεβαιότητα και
ανασφάλεια, με αποτέλεσμα ο ελεύθερος χρόνος να διατίθεται και αυτός για
προβληματισμό που σχετίζεται με την εργασία.
•Η ταχύτατη εξέλιξη αύξησε τις υποχρεώσεις του ανθρώπου, με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου, προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτές.
•Συσσώρευση πάρα πολλών ανθρώπων στα μεγάλα αστικά κέντρα, έλλειψη ζωτικού χώρου για προσωπική έκφραση, απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας, αποξένωση. Όλα αυτά αλλοτριώνουν τους ανθρώπους και τους στρέφουν στην ανούσια εκτόνωση και τη μη υγιή ψυχαγωγία.
•Η συνθετότητα των κοινωνιών, η καθημερινή πίεση, η αγωνία για το μέλλον, οι φοβερές απαιτήσεις, η αποξένωση από κάθε τομέα της ιδιωτικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής, οι αλληλοσυγκρουόμενοι ρόλοι σε συνδυασμό με σοβαρά προβλήματα, όπως η ανεργία, η αναξιοκρατία, καταπιέζουν τον άνθρωπο και τον οδηγούν σε εκτόνωση, ακόμη και σε αντικοινωνικές συμπεριφορές στον ελεύθερο χρόνο του.
•Η οικογένεια διέρχεται κρίση, χάνει το νόημα της εστίας, οπότε δεν υπάρχει χρόνος και διάθεση, ώστε να μεταλαμπαδεύσουν οι γονείς στα παιδιά τις κατάλληλες αρχές και τα κατάλληλα ενδιαφέροντα, για να αξιοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους.
•Το σχολείο λειτουργεί περισσότερο ως φορέας χρησιμοθηρικής γνώσης και λιγότερο ως φορέας ανθρωπιστικής παιδείας, που διαμορφώνει ανθρώπους σφαιρικούς και πολύπλευρους, ώστε να έχουν συνείδηση ότι ο ελεύθερος χρόνος είναι χρόνος για εσωτερική ανάταση και όχι για ψυχοκτονία. Οι νέοι είναι οι «πιο σκληρά εργαζόμενοι»,
προκειμένου να αποκτήσουν τα εφόδια για τη μελλοντική τους αποκατάσταση.
•Γενικότερα η οικογένεια, το εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και η πολιτεία δε βοηθούν στον εντοπισμό των κλίσεων και των ενδιαφερόντων των νέων, ώστε με βάση αυτά, να αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους και δεν παρέχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις (γυμναστήρια, βιβλιοθήκες, προκλήσεις επικοινωνίας με τη φύση) για μια τέτοια προοπτική.
•Τα ΜΜΕ και πρωτίστως η τηλεόραση με τα φθηνά θεάματα και τα «εύπεπτα σόου» προβάλλουν αρνητικά πρότυπα ως προς το θέμα της ψυχαγωγίας, οπότε τελικά προσανατολίζουν τους δέκτες στην ανούσια διασκέδαση.
•Το ίδιο το άτομο ευθύνεται : μιμητισμός, υποδούλωση στη μόδα, έλλειψη ενδιαφερόντων.
•Ο καταναλωτισμός οδήγησε στην υπερεργασία για την απόκτηση των υπέρμετρων αγαθών. Ο άνθρωπος γίνεται βορά στη μανιώδη αναζήτηση του χρήματος για την ικανοποίηση των πλασματικών του αναγκών, γεγονός που αλώνει τον ελεύθερο χρόνο.
«Ουσιαστικά, η καταναλωτική μας κοινωνία είναι κοινωνία κατανάλωσης προϊόντων με προορισμό τον ελεύθερο χρόνο. Τα μακαρόνια δεν είναι απλώς τροφή, επιτρέπουν στην οικογένεια να γιορτάσει γύρω στο τραπέζι. Ο καφές δεν βοηθά στο να βγει η δουλειά, οργανώνει την παρέα, τα ρούχα υπόσχονται ένα άλλο στυλ ζωής, το αυτοκίνητο δεν είναι μέσο μεταφοράς, εξασφαλίζει την έξοδο από τη σκληρή πραγματικότητα της πόλης». Ο
homo consumens είναι ο χαρακτηριστικός τύπος της εποχής μας. Η διαφήμιση δεν αφήνει το άτομο ήσυχο, με αποτέλεσμα να ζει για να εργάζεται και να μην εργάζεται για να ζει.
•Η έλλειψη ουσιαστικής ανθρωπιστικής και κριτικής σκέψης επιτρέπει στην κυρίαρχη ιδεολογία να περνά ανάλογα πρότυπα.
•Η εμπορευματοποίηση της προσφερόμενης ψυχαγωγίας : ο ελεύθερος χρόνος εξαρτάται από εμπορεύματα και γίνεται εμπόρευμα και ο ίδιος. Η δημιουργία άλλωστε της λεγόμενης πολιτιστικής βιομηχανίας που κύριο γνώρισμα της αποτελεί η μαζική κουλτούρα, επινοήθηκε για να γεμίσει τον ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου. (μαζική κουλτούρα = όταν διάφορα στοιχεία της κουλτούρας επιλέγονται, μεταδίδονται και επιβάλλονται στους κοινωνούς με κριτήρια την εμπορικότητα, τότε τα στοιχεία αυτά μετατρέπονται σε μαζικά / καταναλωτικά προϊόντα. Οι φορείς που τα μεταδίδουν και τα επιβάλλουν είναι κατά κανόνα τα ΜΜΕ. Εξυπηρετεί την καταναλωτική κοινωνία, τη διάδοση του κομφορμισμού, την απόκτηση απατηλών γνώσεων, τη δημιουργία απλοϊκών
εικόνων για τη ευτυχία).
•Επικρατεί η τυποποίηση και η βιομηχανοποίηση της κάλυψης του ελεύθερου χρόνου. Η βιομηχανία του Χόλλυγουντ σχηματοποίησε το εσωτερικό κενό και παράγει υποκατάστατα ονείρων.
•Η κυρίαρχη αντίληψη είναι πως ψυχαγωγία = «σκότωμα της πλήξης», ανώδυνο ξόδεμα του ελεύθερου χρόνου. Έτσι για τους περισσότερους ανθρώπους των σύγχρονων μεγαλουπόλεων ο ελεύθερος χρόνος γίνεται μια απόπειρα φυγής κυρίως από τον εαυτό τους.
•Ιδιαίτερα στον ελληνικό χώρο το απότομο πέρασμα από τα παραδοσιακά κοινωνικά μορφώματα στη σύγχρονη κοινωνία της αφθονίας έχει επιφέρει μια άνευ προηγουμένου αξιολογική σύγχυση, με αποτέλεσμα ο Νεοέλληνας να διαμορφώνει τα πρότυπα του ελεύθερου χρόνου σύμφωνα με τα συμφέροντα των δημιουργών του επιδεικτικού καταναλωτισμού. Επίσης η χρόνια πολιτιστική εξάρτηση της χώρας μας από τη Δύση και η προσπάθεια άλωσης της αυθεντικής παραδοσιακής κουλτούρας μέσω κοσμοπολίτικων
εισαγόμενων ειδώλων, λειτούργησε με τέτοιο τρόπο, ώστε ο Νεοέλληνας να υποτιμήσει τις αξίες του και να ταυτίσει το μοντέρνο στη διασκέδαση και τη ψυχαγωγία με τις αξίες του δυτικού και δη του αμερικάνικου τρόπου ζωής.
Παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές του ατόμου
1. Η πνευματική καλλιέργεια και η γενικότερη παιδεία και ψυχοσύνθεση του ατόμου.
2. Οι ευκαιρίες που παρέχει το ευρύτερο πολιτιστικό περιβάλλον.
3. Η οικονομική του δυνατότητα.
4. Τα ΜΜΕ και τα πρότυπα που προβάλλουν.
5. Το υλιστικό πνεύμα της εποχής.
6. Η ηλικία. Κάθε ηλικία έχει το δικό της τρόπο ψυχαγωγίας που καθορίζεται από την
ψυχοβιολογική κατάσταση.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΚΦΡΑΣΗ –ΕΚΘΕΣΗ
Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
Η νέα ταυτότητα μιας γηραιάς ηπείρου
Η Ευρώπη δεν είναι ένα πολιτικό ή οικονομικό μόρφωμα. Είναι μια τεράστια ιστορική οντότητα γι' αυτό και η λεγόμενη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προσδιορίζεται από τρεις περιόδους κατά τις οποίες η φυσιογνωμία της Γηραιάς Ηπείρου παρουσιαζόταν λίγο πολύ ενιαία: την ελληνορωμαϊκή, την περίοδο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους και την περίοδο του Διαφωτισμού. Σε αυτές τις περιόδους αναπτύχθηκαν οι κατά τόπους πολιτισμοί, οι επί μέρους πολιτικές ενώσεις και συμμαχίες και τέλος οι ποικίλες πολιτισμικές εκφάνσεις που συνθέτουν το ευρωπαϊκό μωσαϊκό. Το παρόν της ηπείρου μας επομένως, προσδιορίζεται από το ιστορικό της βάθος. […]
Το ευρωπαϊκό πείραμα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και είναι πολύ πιο σημαντικό από το αμερικανικό αντίστοιχο. Ας μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ προέκυψαν ως προέκταση της Ευρώπης και πως για πολλά χρόνια στα μάτια των Δυτικών και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού φάνταζαν ως νεράιδα και κακό φάντασμά της. Η Ευρώπη σήμερα έχοντας αφήσει πίσω της την αποικιοκρατία και το αυτοκρατορικό παρελθόν της πρέπει να ανασυνθέσει τις ιστορικές και τις πολιτισμικές μνήμες της, να τις αναδείξει και έτσι να διαμορφώσει τη νέα της ταυτότητα. Η πρόκληση φυσικά δεν είναι να καταστεί πολυπολιτισμική, αλλά πολυμορφική κοινωνία, όχι ένα παζλ, αλλά μια σύνθεση αποχρώσεων και παραδόσεων ικανών να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν στο κοινό ιστορικό πλαίσιο της συνύπαρξης, των πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων και των δημοκρατικών αξιών που συνιστούν τον ιδεολογικό της χάρτη στον οποίον σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση προσπαθεί να προσδώσει καταστατικό χαρακτήρα.
Είναι εύκολο να ασκεί κανείς κριτική στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και στη διπλή γλώσσα που χρησιμοποιείται στα ευρωπαϊκά όργανα. Το πείραμα δεν παρουσιάζεται εύκολο - πρόκειται για μακρά επώαση, γιατί είναι μεγάλο το ιστορικό βάθος και πολυεπίπεδη η κοινωνική διαστρωμάτωση. Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά αρχέτυπα παραμένουν αμετάβλητα: κράτος δικαίου, ανοιχτή κοινωνία, κοινωνία των πολιτών, κοινωνικό κράτος, αξιοποίηση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς στο σύνολό της, των μνημείων, των πόλεων, των γλωσσών και των παντός είδους μορφών έκφρασης που συνθέτουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Χωρίς έστω και ένα από αυτά η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι αδιανόητη. Ο μέσος πολίτης της Ευρώπης το θεωρεί σχεδόν αυτονόητο ότι το μέλλον θα κατακτηθεί μόνον όταν δεν θα χαθεί έστω και ένα ψήγμα από τις παραδόσεις του παρελθόντος. Οι όποιες διαφορές επομένως ,αναδεικνύουν τα στοιχεία συνάφειας των ευρωπαϊκών κοινωνιών: Στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στον χορό, στο θέατρο και στον κινηματογράφο. […]
Η αλληλεπίδραση επιπλέον των ευρωπαϊκών κοινωνιών ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες, και αυτό που συμβαίνει σε μια περιοχή της ηπείρου μας επιδρά ευθέως ή εμμέσως στο σύνολό της, γιατί η ευρωπαϊκή ταυτότητα είναι το αντίβαρο στην ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση, στην ομογενοποίηση και στη μαζοποίηση. Η Ευρώπη, όπως τόνισαν ο Αντόρνο, ο Χορκχάιμερ και ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, είναι η κοιτίδα της λεγόμενης «υψηλής κουλτούρας»: των καθεδρικών ναών, των εμβληματικών κτισμάτων, της όπερας και της συμφωνικής μουσικής, των μνημειακών και σημειακών απεικονίσεων στη ζωγραφική και στη γλυπτική, των μεγάλων μύθων και αφηγήσεων στη λογοτεχνία, των αρχετύπων και των εμβληματικών ιδεών στη φιλοσοφία.
Στη διαδικασία για την επίτευξη της ευρωπαϊκής συνοχής οι τελικές αποφάσεις λαμβάνονται με κάποια καθυστέρηση, αφού στις ιστορικές κοινωνίες, όπως οι ευρωπαϊκές, τα πράγματα ωριμάζουν αργά και η πολιτική ώσμωση είναι και αυτή αργή όπως και η πολιτισμική αντίστοιχη. Η Ευρώπη δεν είναι η περιοχή των ρήξεων αλλά των αμοιβαίων υποχωρήσεων, που ορισμένοι τις θεωρούν συμβιβασμούς λησμονώντας ή αγνοώντας ότι οι «συμβιβασμοί» εκφράζουν τη συσσωρευμένη σοφία του παρελθόντος που λέει ότι η επιτάχυνση του ιστορικού χρόνου, όποτε συνέβη, οδήγησε μόνο σε πολέμους και καταστροφές. […]
Η Ευρώπη είναι σύνθεση κοινωνιών και λαών - όχι εθνών, όπως διατείνεται ο Τζορτζ Μπους, αφού όσο περνάει ο καιρός τόσο η ευρωπαϊκή συνείδηση τείνει να υπερισχύει της εθνικής ταυτότητας, χωρίς ωστόσο να την αναιρεί. Από το 1981 ως σήμερα στην ίδια μας τη χώρα διαπιστώνουμε καθημερινά την επίδραση της ευρωπαϊκής ταυτότητας στη συνείδηση των Ελλήνων αλλά και στον περίγυρό μας. Οι πόλεις μας έχουν μεταμορφωθεί προς το καλύτερο, τα ιστορικά μας μνημεία αναδεικνύονται, η διήκουσα ιστορική γραμμή που συνιστά την εθνική μας ταυτότητα τώρα έχει αρχίσει να αποκαθίσταται με βάση τα πραγματικά τεκμήρια: τα κείμενα και τα κτίσματα και όχι τα ιδεολογήματα. Όσοι αμφιβάλλουν, δεν έχουν παρά να σκεφτούν το απλούστερο: αν η Ελλάδα έμεινε έξω από τον τελευταίο πόλεμο στα Βαλκάνια και κυρίως αν δεν κατέρρευσε η οικονομία της και αν συγκρατήθηκαν κάποιοι θερμοκέφαλοι ώστε να αποφύγουμε την περιπέτεια, αυτό το οφείλουμε και στην Ευρώπη, ζωτικό τμήμα της οποίας αποτελούμε είτε το θέλουν είτε όχι κάποιοι λαϊκιστές. Και ίσως κάποια στιγμή να μπορέσουμε να συζητήσουμε όχι πλέον για το αν είμαστε συνεπείς ευρωπαίοι πολίτες, αλλά για το πώς ονειρευόμαστε εμείς την αυριανή Ευρώπη.
Α. ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ , Εφημερίδα «Το ΒΗΜΑ», 31/12/2006
* Ώσμωση : αλληλεπίδραση / διήκουσα : που εκτείνεται από άκρο σε άκρο
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις περίπου.
(Μονάδες 25)
2. Τι εννοεί ο συντάκτης του κειμένου όταν υποστηρίζει : «Οι όποιες διαφορές […] αναδεικνύουν τα στοιχεία συνάφειας των ευρωπαϊκών κοινωνιών: Στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στον χορό, στο θέατρο και στον κινηματογράφο». Να αναπτύξετε την άποψή σας σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 7)
4. Να αναγνωρίστε τη συλλογιστική πορεία της πρώτης (1ης) παραγράφου (παραγωγική-επαγωγική-αναλογική) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 5)
5. Να καταγράψετε τα βασικά χαρακτηριστικά του άρθρου που αναγνωρίζετε στο παραπάνω κείμενο.
(Μονάδες 5)
3. Με ποια μέθοδο (τρόπο) αναπτύσσεται –κυρίως- η δεύτερη (2η) παράγραφος του κειμένου ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 5)
6. Να γράψετε δυο (2) συνώνυμα για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις : ανασυνθέσει, αδιανόητη, αναδεικνύουν
(Μονάδες 3)
7. Σε μια εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας να αναπτύξετε σε μια ομιλία σας (400-500 λέξεων περίπου) τη γνώμη σας για το πώς οραματίζεστε την Ενωμένη Ευρώπη του μέλλοντος σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο. Είναι εφικτή η συνύπαρξη ετερόκλητων λαών και πολιτισμών χωρίς να αλλοιωθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους ; Με ποιους τρόπους θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο ;
(Μονάδες 50)
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧIA
Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
Η νέα ταυτότητα μιας γηραιάς ηπείρου
Η Ευρώπη δεν είναι ένα πολιτικό ή οικονομικό μόρφωμα. Είναι μια τεράστια ιστορική οντότητα γι' αυτό και η λεγόμενη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προσδιορίζεται από τρεις περιόδους κατά τις οποίες η φυσιογνωμία της Γηραιάς Ηπείρου παρουσιαζόταν λίγο πολύ ενιαία: την ελληνορωμαϊκή, την περίοδο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους και την περίοδο του Διαφωτισμού. Σε αυτές τις περιόδους αναπτύχθηκαν οι κατά τόπους πολιτισμοί, οι επί μέρους πολιτικές ενώσεις και συμμαχίες και τέλος οι ποικίλες πολιτισμικές εκφάνσεις που συνθέτουν το ευρωπαϊκό μωσαϊκό. Το παρόν της ηπείρου μας επομένως, προσδιορίζεται από το ιστορικό της βάθος. […]
Το ευρωπαϊκό πείραμα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και είναι πολύ πιο σημαντικό από το αμερικανικό αντίστοιχο. Ας μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ προέκυψαν ως προέκταση της Ευρώπης και πως για πολλά χρόνια στα μάτια των Δυτικών και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού φάνταζαν ως νεράιδα και κακό φάντασμά της. Η Ευρώπη σήμερα έχοντας αφήσει πίσω της την αποικιοκρατία και το αυτοκρατορικό παρελθόν της πρέπει να ανασυνθέσει τις ιστορικές και τις πολιτισμικές μνήμες της, να τις αναδείξει και έτσι να διαμορφώσει τη νέα της ταυτότητα. Η πρόκληση φυσικά δεν είναι να καταστεί πολυπολιτισμική, αλλά πολυμορφική κοινωνία, όχι ένα παζλ, αλλά μια σύνθεση αποχρώσεων και παραδόσεων ικανών να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν στο κοινό ιστορικό πλαίσιο της συνύπαρξης, των πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων και των δημοκρατικών αξιών που συνιστούν τον ιδεολογικό της χάρτη στον οποίον σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση προσπαθεί να προσδώσει καταστατικό χαρακτήρα.
Είναι εύκολο να ασκεί κανείς κριτική στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και στη διπλή γλώσσα που χρησιμοποιείται στα ευρωπαϊκά όργανα. Το πείραμα δεν παρουσιάζεται εύκολο - πρόκειται για μακρά επώαση, γιατί είναι μεγάλο το ιστορικό βάθος και πολυεπίπεδη η κοινωνική διαστρωμάτωση. Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά αρχέτυπα παραμένουν αμετάβλητα: κράτος δικαίου, ανοιχτή κοινωνία, κοινωνία των πολιτών, κοινωνικό κράτος, αξιοποίηση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς στο σύνολό της, των μνημείων, των πόλεων, των γλωσσών και των παντός είδους μορφών έκφρασης που συνθέτουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Χωρίς έστω και ένα από αυτά η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι αδιανόητη. Ο μέσος πολίτης της Ευρώπης το θεωρεί σχεδόν αυτονόητο ότι το μέλλον θα κατακτηθεί μόνον όταν δεν θα χαθεί έστω και ένα ψήγμα από τις παραδόσεις του παρελθόντος. Οι όποιες διαφορές επομένως ,αναδεικνύουν τα στοιχεία συνάφειας των ευρωπαϊκών κοινωνιών: Στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στον χορό, στο θέατρο και στον κινηματογράφο. […]
Η αλληλεπίδραση επιπλέον των ευρωπαϊκών κοινωνιών ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες, και αυτό που συμβαίνει σε μια περιοχή της ηπείρου μας επιδρά ευθέως ή εμμέσως στο σύνολό της, γιατί η ευρωπαϊκή ταυτότητα είναι το αντίβαρο στην ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση, στην ομογενοποίηση και στη μαζοποίηση. Η Ευρώπη, όπως τόνισαν ο Αντόρνο, ο Χορκχάιμερ και ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, είναι η κοιτίδα της λεγόμενης «υψηλής κουλτούρας»: των καθεδρικών ναών, των εμβληματικών κτισμάτων, της όπερας και της συμφωνικής μουσικής, των μνημειακών και σημειακών απεικονίσεων στη ζωγραφική και στη γλυπτική, των μεγάλων μύθων και αφηγήσεων στη λογοτεχνία, των αρχετύπων και των εμβληματικών ιδεών στη φιλοσοφία.
Στη διαδικασία για την επίτευξη της ευρωπαϊκής συνοχής οι τελικές αποφάσεις λαμβάνονται με κάποια καθυστέρηση, αφού στις ιστορικές κοινωνίες, όπως οι ευρωπαϊκές, τα πράγματα ωριμάζουν αργά και η πολιτική ώσμωση είναι και αυτή αργή όπως και η πολιτισμική αντίστοιχη. Η Ευρώπη δεν είναι η περιοχή των ρήξεων αλλά των αμοιβαίων υποχωρήσεων, που ορισμένοι τις θεωρούν συμβιβασμούς λησμονώντας ή αγνοώντας ότι οι «συμβιβασμοί» εκφράζουν τη συσσωρευμένη σοφία του παρελθόντος που λέει ότι η επιτάχυνση του ιστορικού χρόνου, όποτε συνέβη, οδήγησε μόνο σε πολέμους και καταστροφές. […]
Η Ευρώπη είναι σύνθεση κοινωνιών και λαών - όχι εθνών, όπως διατείνεται ο Τζορτζ Μπους, αφού όσο περνάει ο καιρός τόσο η ευρωπαϊκή συνείδηση τείνει να υπερισχύει της εθνικής ταυτότητας, χωρίς ωστόσο να την αναιρεί. Από το 1981 ως σήμερα στην ίδια μας τη χώρα διαπιστώνουμε καθημερινά την επίδραση της ευρωπαϊκής ταυτότητας στη συνείδηση των Ελλήνων αλλά και στον περίγυρό μας. Οι πόλεις μας έχουν μεταμορφωθεί προς το καλύτερο, τα ιστορικά μας μνημεία αναδεικνύονται, η διήκουσα ιστορική γραμμή που συνιστά την εθνική μας ταυτότητα τώρα έχει αρχίσει να αποκαθίσταται με βάση τα πραγματικά τεκμήρια: τα κείμενα και τα κτίσματα και όχι τα ιδεολογήματα. Όσοι αμφιβάλλουν, δεν έχουν παρά να σκεφτούν το απλούστερο: αν η Ελλάδα έμεινε έξω από τον τελευταίο πόλεμο στα Βαλκάνια και κυρίως αν δεν κατέρρευσε η οικονομία της και αν συγκρατήθηκαν κάποιοι θερμοκέφαλοι ώστε να αποφύγουμε την περιπέτεια, αυτό το οφείλουμε και στην Ευρώπη, ζωτικό τμήμα της οποίας αποτελούμε είτε το θέλουν είτε όχι κάποιοι λαϊκιστές. Και ίσως κάποια στιγμή να μπορέσουμε να συζητήσουμε όχι πλέον για το αν είμαστε συνεπείς ευρωπαίοι πολίτες, αλλά για το πώς ονειρευόμαστε εμείς την αυριανή Ευρώπη.
Α. ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ , Εφημερίδα «Το ΒΗΜΑ», 31/12/2006
* Ώσμωση : αλληλεπίδραση / διήκουσα : που εκτείνεται από άκρο σε άκρο
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις περίπου.
(Μονάδες 25)
2. Τι εννοεί ο συντάκτης του κειμένου όταν υποστηρίζει : «Οι όποιες διαφορές […] αναδεικνύουν τα στοιχεία συνάφειας των ευρωπαϊκών κοινωνιών: Στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στον χορό, στο θέατρο και στον κινηματογράφο». Να αναπτύξετε την άποψή σας σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 7)
4. Να αναγνωρίστε τη συλλογιστική πορεία της πρώτης (1ης) παραγράφου (παραγωγική-επαγωγική-αναλογική) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 5)
5. Να καταγράψετε τα βασικά χαρακτηριστικά του άρθρου που αναγνωρίζετε στο παραπάνω κείμενο.
(Μονάδες 5)
3. Με ποια μέθοδο (τρόπο) αναπτύσσεται –κυρίως- η δεύτερη (2η) παράγραφος του κειμένου ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 5)
6. Να γράψετε δυο (2) συνώνυμα για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις : ανασυνθέσει, αδιανόητη, αναδεικνύουν
(Μονάδες 3)
7. Σε μια εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας να αναπτύξετε σε μια ομιλία σας (400-500 λέξεων περίπου) τη γνώμη σας για το πώς οραματίζεστε την Ενωμένη Ευρώπη του μέλλοντος σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο. Είναι εφικτή η συνύπαρξη ετερόκλητων λαών και πολιτισμών χωρίς να αλλοιωθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους ; Με ποιους τρόπους θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο ;
(Μονάδες 50)
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧIA
ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Δημοκρατία
ΚΕΙΜΕΝΟ
Στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για τη δημοκρατία, για τις αρχές της, ως
πολιτεύματος, καθώς και για τις ευεργετικές συνέπειές της. Λέγεται ακόμη ότι η
ποιότητά της εξαρτάται από το πνευματικό επίπεδο ενός λαού και ότι οι λαοί
απαίδευτοι παραμορφώνουν την έννοια της δημοκρατίας, ενώ μορφωμένοι λαοί την
τιμούν και την προάγουν συνεχώς. Ποια είναι η τοποθέτησή μας πάνω στο ζήτημα αυτό;
Την τοποθέτησή μας εκφράζει ένας πασίγνωστος λόγος του Τσώρτσιλ: «Η
δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα … εξαιρουμένων όλων των άλλων»! Η
χιουμοριστική αυτή παραδοξολογία εγκλείει έναν πυρήνα αλήθειας. Όντως, η
δημοκρατία μπορεί να γίνει χειρότερο πολίτευμα κι από τυραννία, αν δε στηρίζεται σε δύο άξονες: τη μόρφωση και το ήθος πολιτών και πολιτικών. Όπως έχει συχνά
διακηρυχθεί, η δημοκρατία δεν είναι ένα απλό πολίτευμα• είναι βαθμίδα πολιτισμού.
Αλλ’ αυτό για να κατανοηθεί, απαιτεί μια αναδρομή σε παλαιότερες μορφές ζωής.
Όπως είναι γνωστό, ο άνθρωπος από τα πρώτα χρόνια της ιστορικής του ζωής,
εντάχθηκε κι οργανώθηκε σε κοινωνικές ομάδες, που η καθεμιά χαρακτηριζόταν από
διαφορετικές – και πολλές φορές σε διαμετρικά αντίθετες – πολιτειακές μορφές και
νομικές πλαισιώσεις. Κι είναι ακόμη γνωστό ότι σ’ όλη σχεδόν την πορεία της ιστορίας του αναζήτησε κι επιδίωξε τη δικαιότερη και ηθικότερη πολιτειακή οργάνωση, που μπορούσε να επινοήσει, θεμελιωμένη και βασισμένη στις διαχρονικά αναλλοίωτες αρχές και αξίες της ελευθερίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Απόδειξη για το αληθές της πρότασης αυτή μπορούμε εύκολα να βρούμε μελετώντας κι αναλύοντας τις σελίδες οποιουδήποτε βιβλίου ιστορίας, που είναι γεμάτο από αγώνες και θυσίες για τ’ ανθρώπινα δικαιώματα, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που δεν είναι υπερβολή να χαρακτηρίσουμε την ανθρώπινη ιστορία ως «άθλημα ελευθερίας».
Παρ’ όλα αυτά είναι γνωστό ότι στην καθημερινή πολιτική πρακτική τόσο το
ήθος όσο και οι άλλες αρχές της δημοκρατίας διακυβεύονται και ταλαιπωρούνται
βάναυσα. Γιατί δεν αρκεί να τιτλοφορούμε το πολίτευμά μας δημοκρατία, για να έχουμε
δημοκρατία. Η δημοκρατία, περ’ από διακηρύξεις, είναι τρόπος ζωής. Δεν αρκεί να
ξέρουμε τις αρχές της δημοκρατίας, πρέπει και να τις βιώνουμε. Δυστυχώς, η σημερινή πολιτική πράξη μόνο τις δημοκρατικές αρχές δεν προάγει. Το ήθος των πολιτικών μας δυνάμεων κινείται σε λυκοφωτικές αποχρώσεις. Η αξιοκρατία επίσης. Κι η κομματική αντιπαλότητα εγγίζει τα όρια του πολιτικού διχασμού. Δύσκολα θα βγούμε από την πολιτική κρίση, αν η πολιτική αντιπαράθεση δεν αποφορτισθεί από τα διχαστικά κηρύγματα και τις ψυχώσεις της εμφυλιοπολεμικής περιόδου. Η πολιτική δεν πρέπει ν’αγνοεί το παρελθόν• έχει χρέος όμως να χτίζει το μέλλον.
Διασκευή κειμένου «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ» Σ. Καργάκος, Εκδόσεις Gutenberg
Α] Να γίνει η περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις.
(Μονάδες 25)
Β]
1. Σύμφωνα με το κείμενο «λαοί απαίδευτοι παραμορφώνουν την έννοια της δημοκρατίας». Πώς συσχετίζεται η δημοκρατία με την παιδεία; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 10)
2. Σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκει το κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας αναφερόμενοι στο ύφος, στη δομή του, στη γλώσσα και στο περιεχόμενο του κειμένου.
(Μονάδες 5)
3. Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη δεύτερη και στην τρίτη παράγραφο του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 10)
4. Με ποιες μεθόδους οργανώνεται ο λόγος στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου;
(Μονάδες 5)
5. Να δώσετε ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: ευεργετικές, απαίδευτοι, διαχρονικά, αξιοκρατία, χρέος.
(Μονάδες 5)
Γ] ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ.
Σε ομιλία που εκφωνείτε στη Βουλή των εφήβων να αναφερθείτε στα σημεία που αποδεικνύουν την κρίση της δημοκρατίας στην εποχή μας και προτείνετε τους τρόπους με τους οποίους αυτή θα μπορούσε να περιορισθεί.
(400 περίπου λέξεις)
(Μονάδες 40)
Δημοκρατία
ΚΕΙΜΕΝΟ
Στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για τη δημοκρατία, για τις αρχές της, ως
πολιτεύματος, καθώς και για τις ευεργετικές συνέπειές της. Λέγεται ακόμη ότι η
ποιότητά της εξαρτάται από το πνευματικό επίπεδο ενός λαού και ότι οι λαοί
απαίδευτοι παραμορφώνουν την έννοια της δημοκρατίας, ενώ μορφωμένοι λαοί την
τιμούν και την προάγουν συνεχώς. Ποια είναι η τοποθέτησή μας πάνω στο ζήτημα αυτό;
Την τοποθέτησή μας εκφράζει ένας πασίγνωστος λόγος του Τσώρτσιλ: «Η
δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα … εξαιρουμένων όλων των άλλων»! Η
χιουμοριστική αυτή παραδοξολογία εγκλείει έναν πυρήνα αλήθειας. Όντως, η
δημοκρατία μπορεί να γίνει χειρότερο πολίτευμα κι από τυραννία, αν δε στηρίζεται σε δύο άξονες: τη μόρφωση και το ήθος πολιτών και πολιτικών. Όπως έχει συχνά
διακηρυχθεί, η δημοκρατία δεν είναι ένα απλό πολίτευμα• είναι βαθμίδα πολιτισμού.
Αλλ’ αυτό για να κατανοηθεί, απαιτεί μια αναδρομή σε παλαιότερες μορφές ζωής.
Όπως είναι γνωστό, ο άνθρωπος από τα πρώτα χρόνια της ιστορικής του ζωής,
εντάχθηκε κι οργανώθηκε σε κοινωνικές ομάδες, που η καθεμιά χαρακτηριζόταν από
διαφορετικές – και πολλές φορές σε διαμετρικά αντίθετες – πολιτειακές μορφές και
νομικές πλαισιώσεις. Κι είναι ακόμη γνωστό ότι σ’ όλη σχεδόν την πορεία της ιστορίας του αναζήτησε κι επιδίωξε τη δικαιότερη και ηθικότερη πολιτειακή οργάνωση, που μπορούσε να επινοήσει, θεμελιωμένη και βασισμένη στις διαχρονικά αναλλοίωτες αρχές και αξίες της ελευθερίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Απόδειξη για το αληθές της πρότασης αυτή μπορούμε εύκολα να βρούμε μελετώντας κι αναλύοντας τις σελίδες οποιουδήποτε βιβλίου ιστορίας, που είναι γεμάτο από αγώνες και θυσίες για τ’ ανθρώπινα δικαιώματα, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που δεν είναι υπερβολή να χαρακτηρίσουμε την ανθρώπινη ιστορία ως «άθλημα ελευθερίας».
Παρ’ όλα αυτά είναι γνωστό ότι στην καθημερινή πολιτική πρακτική τόσο το
ήθος όσο και οι άλλες αρχές της δημοκρατίας διακυβεύονται και ταλαιπωρούνται
βάναυσα. Γιατί δεν αρκεί να τιτλοφορούμε το πολίτευμά μας δημοκρατία, για να έχουμε
δημοκρατία. Η δημοκρατία, περ’ από διακηρύξεις, είναι τρόπος ζωής. Δεν αρκεί να
ξέρουμε τις αρχές της δημοκρατίας, πρέπει και να τις βιώνουμε. Δυστυχώς, η σημερινή πολιτική πράξη μόνο τις δημοκρατικές αρχές δεν προάγει. Το ήθος των πολιτικών μας δυνάμεων κινείται σε λυκοφωτικές αποχρώσεις. Η αξιοκρατία επίσης. Κι η κομματική αντιπαλότητα εγγίζει τα όρια του πολιτικού διχασμού. Δύσκολα θα βγούμε από την πολιτική κρίση, αν η πολιτική αντιπαράθεση δεν αποφορτισθεί από τα διχαστικά κηρύγματα και τις ψυχώσεις της εμφυλιοπολεμικής περιόδου. Η πολιτική δεν πρέπει ν’αγνοεί το παρελθόν• έχει χρέος όμως να χτίζει το μέλλον.
Διασκευή κειμένου «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ» Σ. Καργάκος, Εκδόσεις Gutenberg
Α] Να γίνει η περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις.
(Μονάδες 25)
Β]
1. Σύμφωνα με το κείμενο «λαοί απαίδευτοι παραμορφώνουν την έννοια της δημοκρατίας». Πώς συσχετίζεται η δημοκρατία με την παιδεία; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 10)
2. Σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκει το κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας αναφερόμενοι στο ύφος, στη δομή του, στη γλώσσα και στο περιεχόμενο του κειμένου.
(Μονάδες 5)
3. Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη δεύτερη και στην τρίτη παράγραφο του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 10)
4. Με ποιες μεθόδους οργανώνεται ο λόγος στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου;
(Μονάδες 5)
5. Να δώσετε ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: ευεργετικές, απαίδευτοι, διαχρονικά, αξιοκρατία, χρέος.
(Μονάδες 5)
Γ] ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ.
Σε ομιλία που εκφωνείτε στη Βουλή των εφήβων να αναφερθείτε στα σημεία που αποδεικνύουν την κρίση της δημοκρατίας στην εποχή μας και προτείνετε τους τρόπους με τους οποίους αυτή θα μπορούσε να περιορισθεί.
(400 περίπου λέξεις)
(Μονάδες 40)
Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η προπαγάνδα είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι το σκληρό σφυροκόπημα
που επιδιώκει να επιβάλει ένα προϊόν, οποιασδήποτε μορφής. Αυτό το προϊόν μπορεί να είναι μια πίστη, μια κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς ή ένα είδος της καθημερινής χρήσης. Όλοι οι τρόποι της επικοινωνίας έχουν επιστρατευτεί, για να υπηρετήσουν την προπαγάνδα. Ο άμεσος λόγος, το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το τυπωμένο χαρτί, περιοδικό, εφημερίδα, βιβλίο.
Η προπαγάνδα στηρίζεται στην επανάληψη. Πρέπει ο χώρος που απομένει από την
καθημερινή έγνοια μέσα σου να γεμίσει από ένα σύνθημα, έτσι που να μην έχεις πια τη δυνατότητα να συλλογιστείς από μόνος σου, με τον εαυτό σου και για τον εαυτό σου. Αυτό μπορεί και να είναι ανακουφιστικό για όλους όσοι, από φυσική αδυναμία ή από νωθρότητα, δυσκολεύονται να κατασκευάσουν εσωτερική ζωή. Άλλ’ οι άλλοι, οι εξίσου πολλοί; Αυτοί δολοφονούνται ή αυτοχειριάζονται πνευματικά και ψυχικά, και μεταμορφώνονται σε θλιβερά ενεργούμενα. Και η ανθρώπινη μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται ανυπόφορος εφιάλτης.
Μνημόνευσα και την εμπορική προπαγάνδα, δηλαδή τη διαφήμιση. Είναι δύσκολο να
συλλάβει κανείς την έκτασή της και την επίδρασή της στη διαμόρφωση του σύγχρονου ανθρώπου. Η εμπορική διαφήμιση, με τα μέσα που έχει τώρα στη διάθεσή της, βρίσκεται την κάθε στιγμή μπροστά στα μάτια μας, σιμά στα αυτιά μας, μια λέξη, μια φράση. Οι βιομηχανίες της εποχής, για να μπορέσουν να συντηρηθούν, είναι υποχρεωμένες να ανανεώνουν συνεχώς τους τύπους των προϊόντων τους, να επινοούν βελτιώσεις, συχνά χωρίς ωφελιμότητα, να δημιουργούν ένα χώρο γοητείας, που θα την ονόμαζε κανείς μαγγανεία, καθώς εκείνη που χρησιμοποιούσε ο Μεφιστοφελής, για να κερδίσει την ψυχή του Φάουστ.
Έτσι θύμα αυτής της μηχανορραφίας, ο άνθρωπος της εποχής είναι υποχρεωμένος,
ακόμη και για τη διάσωση της ατομικής του αξιοπρέπειας, να ανανεώνει τα ατομικά μέσα της μεταφοράς του, τα έπιπλά του, τα σκεύη του, να αλλάζει τρόπο ζωής, να γίνεται άλλος. Αυτές οι μεταμορφώσεις απαιτούν πρόσθετες δαπάνες. Και οι δαπάνες πρόσθεσαν το μόχθο. Και ο πρόσθετος μόχθος, προσανατολισμένος προς υλικά αποκτήματα, περιορίζει ολοένα και περισσότερο τον ελάχιστο χρόνο της προσωπικής ζωής.
Έτσι ο άνθρωπος του καιρού μας έχει αλλάξει το αυτοκίνητό του ή το ψυγείο του ή το ραδιόφωνό του, άλλ’ έχει συνάμα μεγαλώσει και την εσωτερική μοναξιά του. Η μέριμνα για την συνεχή απόκτηση υλικών αγαθών, κεντριζόμενη από την εμπορική διαφήμιση, κατακαλύπτει το χώρο του εσωτερικού βίου. Γενική διαπίστωση: η εξωστρέφεια. Ο σύγχρονος άνθρωπος διαθέτει ελάχιστο χρόνο για να συνομιλήσει με τον εαυτό του, για να κοιτάξει ο ίδιος τον εαυτό του, δηλαδή για να φιλοσοφήσει, καθώς είπε ο Γιάσπερς.
Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Λεξιλόγιο
μαγγανεία: θαυματοποιία, μαγεία με τη χρήση βοτάνων, φαρμάκων
μηχανορραφία: ραδιουργία, δολοπλοκία
Α] Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (100 λέξεις)
(Μονάδες 25)
Β]1] Να σχολιάσετε σε 70 – 80 λέξεις το περιεχόμενο της πρότασης που ακολουθεί: «Και η ανθρώπινη μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται ανυπόφορος εφιάλτης».
(Μονάδες 10)
2] Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου;
(Μονάδες 5)
Η προπαγάνδα είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι το σκληρό σφυροκόπημα
που επιδιώκει να επιβάλει ένα προϊόν, οποιασδήποτε μορφής. Αυτό το προϊόν μπορεί να είναι μια πίστη, μια κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς ή ένα είδος της καθημερινής χρήσης. Όλοι οι τρόποι της επικοινωνίας έχουν επιστρατευτεί, για να υπηρετήσουν την προπαγάνδα. Ο άμεσος λόγος, το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το τυπωμένο χαρτί, περιοδικό, εφημερίδα, βιβλίο.
Η προπαγάνδα στηρίζεται στην επανάληψη. Πρέπει ο χώρος που απομένει από την
καθημερινή έγνοια μέσα σου να γεμίσει από ένα σύνθημα, έτσι που να μην έχεις πια τη δυνατότητα να συλλογιστείς από μόνος σου, με τον εαυτό σου και για τον εαυτό σου. Αυτό μπορεί και να είναι ανακουφιστικό για όλους όσοι, από φυσική αδυναμία ή από νωθρότητα, δυσκολεύονται να κατασκευάσουν εσωτερική ζωή. Άλλ’ οι άλλοι, οι εξίσου πολλοί; Αυτοί δολοφονούνται ή αυτοχειριάζονται πνευματικά και ψυχικά, και μεταμορφώνονται σε θλιβερά ενεργούμενα. Και η ανθρώπινη μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται ανυπόφορος εφιάλτης.
Μνημόνευσα και την εμπορική προπαγάνδα, δηλαδή τη διαφήμιση. Είναι δύσκολο να
συλλάβει κανείς την έκτασή της και την επίδρασή της στη διαμόρφωση του σύγχρονου ανθρώπου. Η εμπορική διαφήμιση, με τα μέσα που έχει τώρα στη διάθεσή της, βρίσκεται την κάθε στιγμή μπροστά στα μάτια μας, σιμά στα αυτιά μας, μια λέξη, μια φράση. Οι βιομηχανίες της εποχής, για να μπορέσουν να συντηρηθούν, είναι υποχρεωμένες να ανανεώνουν συνεχώς τους τύπους των προϊόντων τους, να επινοούν βελτιώσεις, συχνά χωρίς ωφελιμότητα, να δημιουργούν ένα χώρο γοητείας, που θα την ονόμαζε κανείς μαγγανεία, καθώς εκείνη που χρησιμοποιούσε ο Μεφιστοφελής, για να κερδίσει την ψυχή του Φάουστ.
Έτσι θύμα αυτής της μηχανορραφίας, ο άνθρωπος της εποχής είναι υποχρεωμένος,
ακόμη και για τη διάσωση της ατομικής του αξιοπρέπειας, να ανανεώνει τα ατομικά μέσα της μεταφοράς του, τα έπιπλά του, τα σκεύη του, να αλλάζει τρόπο ζωής, να γίνεται άλλος. Αυτές οι μεταμορφώσεις απαιτούν πρόσθετες δαπάνες. Και οι δαπάνες πρόσθεσαν το μόχθο. Και ο πρόσθετος μόχθος, προσανατολισμένος προς υλικά αποκτήματα, περιορίζει ολοένα και περισσότερο τον ελάχιστο χρόνο της προσωπικής ζωής.
Έτσι ο άνθρωπος του καιρού μας έχει αλλάξει το αυτοκίνητό του ή το ψυγείο του ή το ραδιόφωνό του, άλλ’ έχει συνάμα μεγαλώσει και την εσωτερική μοναξιά του. Η μέριμνα για την συνεχή απόκτηση υλικών αγαθών, κεντριζόμενη από την εμπορική διαφήμιση, κατακαλύπτει το χώρο του εσωτερικού βίου. Γενική διαπίστωση: η εξωστρέφεια. Ο σύγχρονος άνθρωπος διαθέτει ελάχιστο χρόνο για να συνομιλήσει με τον εαυτό του, για να κοιτάξει ο ίδιος τον εαυτό του, δηλαδή για να φιλοσοφήσει, καθώς είπε ο Γιάσπερς.
Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Λεξιλόγιο
μαγγανεία: θαυματοποιία, μαγεία με τη χρήση βοτάνων, φαρμάκων
μηχανορραφία: ραδιουργία, δολοπλοκία
Α] Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (100 λέξεις)
(Μονάδες 25)
Β]1] Να σχολιάσετε σε 70 – 80 λέξεις το περιεχόμενο της πρότασης που ακολουθεί: «Και η ανθρώπινη μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται ανυπόφορος εφιάλτης».
(Μονάδες 10)
2] Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου;
(Μονάδες 5)
Τρίτη 5 Οκτωβρίου 2010
Δεν αλλάζει τίποτα στις απουσίες των μαθητών
Εξήντα τέσσερις δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες απουσίες για το Λύκειο ορίζει η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας, διορθώνοντας προηγούμενη ανακοίνωση που μιλούσε για 50 δικαιολογημένες απουσίες.
Η υφυπουργός Παιδείας, Εύη Χριστοφιλοπούλου, σε δηλώσεις της τόνισε ότι ισχύει και φέτος ό,τι ίσχυε μέχρι πρόπερσι, καθώς δεν συντρέχουν πλέον οι λόγοι για την έκτακτη προσαύξηση του 30% πού ίσχυσε ειδικά και μόνο για την περσινή σχολική χρονιά, εξαιτίας των αυξημένων απουσιών από τα κρούσματα του ιού της γρίπης.
Μάλιστα, η υφυπουργός τονίζει κατηγορηματικά ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει καμία πρόθεση αλλαγής του ορίου των απουσιών για τους μαθητές, ενώ συγχρόνως έδωσε στη δημοσιότητα αναλυτικό πίνακα με τα όρια των απουσιών ανά κατηγορία σχολείων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Συγκεκριμένα:
- Γυμνάσια 50 απουσίες δικαιολογημένες και 64 αδικαιολόγητες
- Εσπερινά Γυμνάσια, 50 απουσίες δικαιολογημένες και 80 αδικαιολόγητες
- ΓΕ.Λ. 64 απουσίες δικαιολογημένες, 50 αδικαιολόγητες
- Εσπερινά ΓΕ.Λ. 80 απουσίες δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες
- ΕΠΑ.Λ. 64 δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες
-Εσπερινά ΕΠΑ.Λ. 80 απουσίες δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες
- ΕΠΑ.Σ. 40 δικαιολογημένες και 40 αδικαιολόγητες.
Εξήντα τέσσερις δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες απουσίες για το Λύκειο ορίζει η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας, διορθώνοντας προηγούμενη ανακοίνωση που μιλούσε για 50 δικαιολογημένες απουσίες.
Η υφυπουργός Παιδείας, Εύη Χριστοφιλοπούλου, σε δηλώσεις της τόνισε ότι ισχύει και φέτος ό,τι ίσχυε μέχρι πρόπερσι, καθώς δεν συντρέχουν πλέον οι λόγοι για την έκτακτη προσαύξηση του 30% πού ίσχυσε ειδικά και μόνο για την περσινή σχολική χρονιά, εξαιτίας των αυξημένων απουσιών από τα κρούσματα του ιού της γρίπης.
Μάλιστα, η υφυπουργός τονίζει κατηγορηματικά ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει καμία πρόθεση αλλαγής του ορίου των απουσιών για τους μαθητές, ενώ συγχρόνως έδωσε στη δημοσιότητα αναλυτικό πίνακα με τα όρια των απουσιών ανά κατηγορία σχολείων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Συγκεκριμένα:
- Γυμνάσια 50 απουσίες δικαιολογημένες και 64 αδικαιολόγητες
- Εσπερινά Γυμνάσια, 50 απουσίες δικαιολογημένες και 80 αδικαιολόγητες
- ΓΕ.Λ. 64 απουσίες δικαιολογημένες, 50 αδικαιολόγητες
- Εσπερινά ΓΕ.Λ. 80 απουσίες δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες
- ΕΠΑ.Λ. 64 δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες
-Εσπερινά ΕΠΑ.Λ. 80 απουσίες δικαιολογημένες και 50 αδικαιολόγητες
- ΕΠΑ.Σ. 40 δικαιολογημένες και 40 αδικαιολόγητες.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
