Έφηβοι…πεζοναύτες Μαθητές: Οι πιο σκληρά εργαζόμενοι Έλληνες! Λίγες μόνο δεκαετίες πριν, οι εξετάσεις ήταν ένα φυσικό γεγονός συνδεδεμένο με τις «κανονικές λειτουργίες» του σχολείου. Ξαφνικά όμως τα πράγματα άλλαξαν! Οι εξετάσεις φαίνεται να μην είναι πια κάτι απλό, δηλαδή στα μέτρα των παιδιών. Καθηγητές, γονείς και ΜΜΕ μεταφέρουν στα παιδιά το μήνυμα «Δουλέψτε σκληρά γιατί χαθήκατε!». Και τα παιδιά προσπαθούν και δουλεύουν σκληρά. Δεν παρακολουθούν μόνο το πρόγραμμα του σχολείου, αλλά είναι υποχρεωμένα να διαβάζουν αρκετές ώρες, ενώ τα περισσότερα αναγκάζονται να παρακολουθούν και κάποιο φροντιστήριο. Η εποχή της εφηβείας για τα ελληνόπουλα δεν κρύβει μόνο το άγχος για προσαρμογή στην ενήλικη ζωή, αλλά «προσφέρει» και τον πανικό της επιτυχίας. Παιδιά που εργάστηκαν πολύ σκληρά για πολλούς χειμώνες, καλούνται με νηφαλιότητα και ηρεμία να δώσουν τον καλύτερο τους εαυτό. Κάποτε σε αυτή την όμορφη, γεμάτη ήλιο χώρα, τα παιδιά μεγάλωναν με ασφάλεια και χαρά. Μπορούσαν να επιστρέψουν από το σχολείο, να πετάξουν την τσάντα στην αυλή και να τρέξουν στη διπλανή αλάνα για ζωηρό παιχνίδι, ώσπου η φωνή της μαμάς ή της γιαγιάς θα έριχνε το σύνθημα: «Το φαΐ είναι έτοιμο!». Τότε η αλάνα ερήμωνε, οι μυρωδιές του κοκκινιστού, του παστίτσιου, του τηγανητού ψαριού και της φρέσκιας σαλάτας ξεχείλιζαν από τα σπίτια. Μια αισθαντική συμφωνία! Τα παιδιά χαλάρωναν, χόρταιναν και για λίγο η γειτονιά έβρισκε την ησυχία της, ώσπου οι μαθητές να διαβάσουν, οι γιαγιάδες και οι παππούδες να πάρουν τον μεσημεριανό υπνάκο τους και οι μαμάδες να ξε- κουραστούν με κάποιο εργόχειρο ή κάποιο βιβλίο. Νωρίς το απόγευμα, ξανάρχιζαν οι φωνές των παιδιών στις αλάνες, το παιχνίδι ζούσε στιγμές μεγαλοπρέπειας, ώσπου σχεδόν νύχτωνε και όλοι μαζεύονταν στο σπίτι για τα αποχαιρετιστήρια της ημέρας, δηλαδή, μπάνιο, βραδινό και ησυχία... Αυτή ήταν η εποχή που έβγαλε μεγάλους επιστήμονες, αξιόλογους καλλιτέχνες, χαρούμενους τεχνίτες και παιδιά γεμάτα όνειρα και φιλοδοξίες. Σήμερα το σκηνικό έχει αλλάξει. Στις πολύβουες και κατειλημμένες από το καυσαέριο μεγαλουπόλεις τα παιδιά επιστρέφουν τρέχοντας από το σχολείο, είτε με τα πόδια και πάντοτε με τη συνοδεία κάποιου μεγάλου είτε με τα σχολικά, για να μπουν πάλι τρέχοντας στο ασανσέρ της πολυκατοικίας και να καταλήξουν με βιασύνη σε ένα γεύμα που θα οδηγήσει σε μια γρήγορη πέψη προκειμένου να αρχίσουν οι εξωσχολικές δραστηριότητες! Ξένες γλώσσες, αθλητικά, ωδεία, μαθήματα πληροφορικής και πάλι πίσω στο σπίτι για το διάβασμα της επόμενης ημέρας. Ώσπου, κάπου αργά το βράδυ, θα κλείσουν οι τηλεοράσεις και θα πέσει σιωπητήριο. Ώρες δουλειάς: 10-12! Αυτή είναι η εποχή μας. Η εποχή που φτιάχνει νέους με φοβίες, χωρίς μαλλιά, νέους ευερέθιστους, χωρίς όνειρα, χωρίς προοπτικές, χωρίς κέφι. Τα παιδιά μας, από πολύ νωρίς, φοράνε μια αόρατη φόρμα εργασίας που μπαίνει πρωί πρωί και βγαίνει αργά το βράδυ. Οι γονείς γεμάτοι άγχος και ανησυχίες καταστρώνουν κάθε Σεπτέμβριο το εξαντλητικό ωράριο των παιδιών τους για τη σχολική χρονιά, φροντίζοντας να μην αφήσουν ούτε ένα απόγευμα ελεύθερο χωρίς προγραμματισμένη εκπαιδευτική δραστηριότητα. Οι δικαιολογίες είναι πολλές και σοβαρές. Οι πιο πολλοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά σήμερα πρέπει να έχουν εφόδια. Γνώσεις, γνώσεις, γνώσεις. Άλλοι πάλι γονείς, τρομοκρατημένοι από αυτά που προσφέρει η τηλεόραση προσπαθούν να ωθήσουν τα παιδιά σε δραστηριότητες, προκειμένου να μην υπάρχει ελεύθερος χρόνος γι' αυτήν. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τα παιδιά μας καταλήγουν να έχουν μπουχτίσει την οποιαδήποτε οργανωμένη δραστηριότητα και φθάνουν τελικά σε μια αντιδραστική προεφηβεία και μια επικίνδυνη εφηβεία. Τα παιδιά δε μπορούν να βιώσουν το αυθόρμητο και το ξαφνικό ως κομμάτι της πραγματικότητας, αφού όλα είναι προγραμματισμένα. Δεν υπάρχει χρόνος για χαζολόγημα, που είναι τόσο απαραίτητο για την ισορροπία του ψυχισμού τους. Δεν υπάρχει χρόνος για έμπνευση και για δημιουργία, αφού όλα πρέπει να γίνονται στα γρήγορα και στο λεπτό. Και το χειρότερο, στο τέλος της ημέρας υπάρχει μια αίσθηση κενού και ανησυχίας, χωρίς να εμπεδώνονται οι γνώσεις και χωρίς να καταγράφονται τα συναισθήματα. Είναι σίγουρο ότι ο τρόπος με τον οποίο ζούμε σήμερα, μας καλεί να βρούμε λύσεις σε ένα σωρό προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με την επιβίωσή μας και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας. Κάθε γονιός είναι φυσικό να επιθυμεί να ανταποκριθεί όσο πιο αποτελεσματικά μπορεί στο να βοηθήσει τα παιδιά του να πορευθούν με επιτυχία στη ζωή τους. Ωστόσο μοιάζει σαν να έχουμε ξεφύγει από αυτόν τον στόχο της καλής ανατροφής και να έχουμε μπει σε ένα παζάρι όπου έχουμε βάλει τα παιδιά μας στη θέση των προϊόντων! Το νεαρό βλαστάρι μας πρέπει να το εξοπλίσουμε με γνώσεις, με ικανότητες και τίτλους, όπως θα εξοπλίζαμε ένα διαμέρισμα με θερμοσίφωνο και καλοριφέρ προκειμένου να το πουλήσουμε! Ακούγεται άσχημο αλλά δυστυχώς συμβαίνει. Εξωθούμε τα παιδιά μας σε εξαντλητικά ωράρια χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και ενός μουσικού οργάνου απαιτεί προσπάθεια από την πλευρά του μαθητή. Πολλές φορές δεν επιτρέπουμε στα παιδιά να ξεκουραστούν και να ξεχαστούν, γιατί θεωρούμε ότι έτσι χάνουν πολύτιμο χρόνο. Πιστεύουμε πως πρέπει από πολύ νωρίς να αξιοποιήσουν το 100% του χρόνου τους, προκειμένου να αποκτήσουν γνώσεις. Ο δυνατός ανταγωνισμός της εποχής μας, καθώς και η εμμονή μας να γεμίσουμε τη ζωή μας με υλικά αγαθά, μας κάνουν να ξεχνάμε την παιδαγωγική αξία που έχει το παιχνίδι, ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Ας θυμηθούμε ότι το παιχνίδι δίνει στα παιδιά τα ουσιαστικά προσόντα για τη ζωή, τα οποία είναι η κοινωνικότητα, η αυτοεκτίμηση, η αισιοδοξία, η ηρε- μία και κυρίως η προετοιμασία για τους κοινωνικούς ρόλους που θα παίξουν στην ενήλικη ζωή τους. Χωρίς το παιχνίδι, τα παιδιά παίρνουν γνώσεις που ποτέ δεν γίνονται βίωμα, δηλαδή εμπειρία. Αυτό που τελικά θα σφραγίσει τη ζωή του ατόμου είναι η ικανότητα του να χειρίζεται τα συναισθήματα του, να διαπραγματεύεται αντί να συγκρούεται, να ρισκάρει χωρίςσυναισθήματα πανικού και τελικά να καταφέρνει να γίνεται κατανοητό από το περιβάλλον. Όλα αυτά συνθέτουν τη συναισθηματική του νοημοσύνη, η οποία είναι μια ικανότητα που δεν αποκτιέται μέσα από τα βιβλία ούτε μαθαίνεται στα θρανία. Τα παιδιά χρειάζεται οπωσδήποτε να συμμετέχουν και σε διαδικασίες μέσα στις οποίες θα αποφασίσουν τα ίδια για τους κανόνες του παιχνιδιού. Όταν βρίσκονται συνεχώς σε περιβάλλοντα όπου οι κανόνες μπαίνουν από εμάς τους μεγάλους, τότε δεν αναπτύσσουν την ικανότητα τους για αυτοδιοίκηση και ανεξαρτησία. Αυτό έχει ως συνέπεια να αισθάνονται αρκετή ανασφάλεια, αποφεύγοντας να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Επίσης, έχει ως αποτέλεσμα να εξαρτώνται πολύ από τους γονείς τους, τους οποίους και κατηγορούν ότι είναι υπεύθυνοι για τυχόν αποτυχίες τους. Ποια είναι λοιπόν η λύση; Πώς μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μας πραγματικά εφόδια χωρίς να τα εξωθήσουμε σε καταναγκαστικά έργα και χωρίς να τους στερήσουμε τη μαγεία της παιδικής ηλικίας; Μια βασική συνταγή λέει πως, ό,τι προσφέρουμε στα παιδιά ως ευκαιρία για μόρφωση ή επιμόρφωση, θα πρέπει να πλαισιώνεται από συναισθήματα ευχαρίστησης. Το συναίσθημα της χαράς είναι η πιο σπουδαία παιδική τροφή. Επομένως, η μάθηση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μοιάζει με καταναγκασμό. ΘΕΜΑ 1ο 1.Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (120 περίπου λέξεις) (25 μονάδες) ΘΕΜΑ 2ο 1. Να διαπιστώσεις ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λάθος: α) Εξαίρετους επιστήμονες και καλλιτέχνες βγάζει μια κοινωνία μόνο αν αρχίσει από πολύ νωρίς να προγραμματίζει τους νέους στη λογική της σκληρής δουλειάς. β) Ο έντονος ρυθμός στην εκπαίδευση των νέων ήταν ανέκαθεν χαρακτηριστικό της ελληνικής πραγματικότητας. γ) Η ανατροφή και η επιτυχία δεν ταυτίζονται και δεν επιτυγχάνονται με τις ίδιες μεθόδους. δ) Το παιχνίδι επιδρά ανασχετικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού. ε) Η επιτυχία είναι αποτέλεσμα της παροχής γνώσεων που εκφράζουν παράλληλα και το νέο. (2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης και πέμπτης παραγράφου; Η πέμπτη παράγραφος με ποιον τρόπο αναπτύσσεται; (5 μονάδες) 3. Να γράψεις από δύο προσδιοριστικά επίθετα για τις λέξεις: εξετάσεις, μέτρα, μήνυμα, πρόγραμμα, επιτυχία (5 μονάδες) 4. Να βρείτε μια έκφραση με την οποία παρουσιάζεται συνυποδηλωτικά η λέξη έφηβος. (5 μονάδες) 5.Να χαρακτηρίσετε το ύφος του κειμένου. (5 μονάδες) ΘΕΜΑ 3ο Να συντάξεις ως Πρόεδρος του ΔεκαπενταμελούςΣυμβουλίου μία επιστολή προς την Υπουργό Παιδείας, στην οποία θα παρουσιάζεις τα συμπεράσματα της γενικής συνέλευσης του σχολείου σου με θέμα: «Ο ελεύθερος χρόνος των νέων και η συμβολή του σχολείου και της πολιτείας στην αξιοποίησή του». (400-500 λέξεις) (50 μονάδες)