Eπεξήγηση όρων


Φονταμενταλισμός
Θεολογικό ρεύμα του αμερικανικού προτεσταντισμού, εχθρικό απέναντι στην επιστήμη, που στοχεύει στην επιστροφή στις εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις (Μ. Τριανταφυλλίδης).Γενικότερα, η τάση φανατικής προσήλωσης σε θρησκευτικές, πολιτικές και άλλες αρχές: μουσουλμανικός, ισλαμικός φονταμενταλισμός. Η λέξη αποτελεί μεταφορά στην ελληνική του γαλλικού fondamentalisme και του αγγλικού fundamentalism, λέξεις που ετυμολογούνται από το λατινικό fundamentum (= θεμέλιο).




Μεσσιανισμός
Η λέξη εμφανίζεται στα τέλη του 19ου αι. και αποτελεί μεταφορά στην ελληνική του γαλλικού messianisme (-isme = -ισμός), που σχηματίστηκε από την ελληνιστική λέξη Μεσσίας (< εβρ. masiah = χρισμένος με λάδι). Η πίστη στην ύπαρξη ή στη μελλοντική παρουσία ενός «μεσσία» - Υπερανθρώπου, ενός σωτήρα σε θρησκευτικό και κατ’ επέκταση σε εθνικό, πολιτικό ή κοινωνικό επίπεδο, δηλ. σ’ ένα πρόσωπο με εξαιρετικές ικανότητες (= «χαρισματικό ηγέτη»), το οποίο, όπως πιστεύεται, θα λυτρώσει το λαό ή το έθνος από τα προβλήματά του. Ο μεσσιανισμός δεν περιορίζεται στη θρησκεία. Διαποτίζει ως αντίληψη και ως προσδοκία (= μεσσιανική νοοτροπία, μοιρολατρική τάση) τον πολιτικό και κοινωνικό βίο κάποιων λαών, κατεξοχήν της Ανατολής, η ζωή (κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική) των οποίων παρουσιάζεται συχνά τραγικά υποδεέστερη. Δημιουργεί άτομα ανασφαλή και ψυχολογικά εξαρτημένα, άβουλα, πειθήνια όντα - δηλ. «υπηκόους» και όχι «ενεργούς πολίτες» - ευνοεί την επικράτηση αυταρχικών – ολοκληρωτικών καθεστώτων, αδρανοποιεί τη σκέψη και την κριτική στάση και, κατ’ αυτό τον τρόπο, υποβιβάζει την αξία και αυτονομία του ανθρώπου ως ελεύθερου και αυτεξούσιου όντος.



Κομφορμισμός
Η τάση του ατόμου να προσαρμόζεται στις αντιλήψεις και τις συνήθειες της κοινωνίας στην οποία ανήκει – ακόμη κι αν δεν τον εκφράζουν. Μεταφορά του γαλλικού conformisme < ρ. conformer (= διαμορφώνω) < λατ. conformo (< cum + forma = μορφή).






1-5